Με την ψήφιση του «σωτήριου» ν.4692/2020 θεσμοθετείται η εξωτερική των σχολείων από την επόμενη σχολική χρονιά και η ατομική αξιολόγηση των εκπαιδευτικών αρχικά στα και στη συνέχεια για όλους τους εκπαιδευτικούς από το Σεπτέμβριο του 2021!

Νεκτάριος Κορδής  Αιρετός εκπρόσωπος των εκπαιδευτικών στο Κεντρικό Υπηρεσιακό Συμβούλιο  του Υπουργείου Παιδείας

Άλλωστε το σχέδιο της Κυβέρνησης για την Παιδεία προβλέπει: «η Αξιολόγηση όλων των εκπαιδευτικών ξεκινάει τον Σεπτέμβριο του 2021, με σύσταση Επιτροπής για τη σύνταξη Προεδρικού Διατάγματος από την ΑΔΙΠΠΔΕ το Σεπτέμβριο 2020 και με στόχο την ψήφιση του ΠΔ στις αρχές του 2021 και η οποία θα συνδέεται με την επαγγελματική τους εξέλιξη».

Μόλις χθες η κ. μιλώντας στο 8ο αναπτυξιακό συνέδριο στην Πάτρα τόνισε ότι η Αξιολόγηση είναι το πιο αποτελεσματικό εργαλείο για να βελτιωθεί η απόδοση του εκπαιδευτικού συστήματος! Παράλληλα – για άλλη μια φορά- δήλωσε ότι: «θα υπάρχει μία δημοσιοποίηση όλων αυτών, γι’ αυτό και έχουμε προβλέψει ανάρτηση αποτελεσμάτων αξιολόγησης, διότι θεωρούμε ότι όλο αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό, είναι δηλαδή μία κινητήριος δύναμη στην όλη εκπαιδευτική διαδικασία, αφού όλοι έχουν να κερδίσουν από την ίδια την αξιολόγηση».

Αναφερόμενη στους εκπαιδευτικούς, είπε ότι «έρχονται διαρκώς όλο και περισσότεροι και μας λένε θέλουν να αξιολογηθούν, διότι καταβάλλουν τεράστιες προσπάθειες και αυτό θέλουν να φανεί» αφού «δεν υπάρχει σύστημα το οποίο να μπορεί να προοδεύσει, αν δεν αξιολογείται». Σε προηγούμενες δηλώσεις της μας είχε πει ότι «η Αξιολόγηση δεν θα έχει τιμωρητικό χαρακτήρα αλλά διπλή στόχευση, πρώτον, να επιβραβεύσει τους αρίστους και δεύτερον να δώσει κίνητρα για βελτίωση μέσω επιμόρφωσης σε όσους δεν αποδίδουν αρκετά έως σήμερα».
Είναι προφανές ότι η Κυβέρνηση της ΝΔ, πιστή στις νεοφιλελεύθερες ιδεοληψίες της, εφαρμόζει με απόλυτη συνέπεια τη δέσμευση Μητσοτάκη, για την κατάργηση όλων των νόμων της περιόδου Μπαλτά, Φίλη, Γαβρόγλου αφού το ρολόι της εκπαίδευσης πρέπει να γυρίζει πίσω στις αλήστου μνήμης μέρες του 2010-2014, ανατρέποντας στην πράξη τα όσα κατάφερε το συνδικαλιστικό και εκπαιδευτικό κίνημα με τους αγώνες του!

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μια από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις του εκπαιδευτικού κινήματος την περίοδο 2015-2019 ήταν η κατάργηση όλου του νομοθετικού πλαισίου που αφορούσε στην ατομική αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και την εξωτερική αξιολόγηση -κατηγοριοποίηση- σχολικών μονάδων! Το αίτημα του κλάδου (όπως αυτό είχε εκφραστεί στα συνέδρια της ΟΛΜΕ και στις γενικές συνελεύσεις προέδρων) ήταν η κατάργηση συγκεκριμένων νόμων που αφορούσαν στην αξιολόγηση. Οι νόμοι αυτοί καταργήθηκαν από την προηγούμενη Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ! Συγκεκριμένα:
 Με τους νόμους 4354/2015 (αρθ.34) και 4369/2016 (αρθ.28) καταργήθηκαν:
1. Τα άρθρα του νόμου 4024/2011 που προέβλεπαν σύνδεση της μισθολογικής και βαθμολογικής μας εξέλιξης με την ατομική αξιολόγηση.
2. Το άρθρο 95 του νόμου 3528/2007 σύμφωνα με τον οποίο «… υπάλληλος ο οποίος εγγράφεται σε δύο διαδοχικούς πίνακες μη προακτέων στον ίδιο βαθμό παραπέμπεται (…) υποχρεωτικώς προς κρίση στο υπηρεσιακό συμβούλιο, το οποίο […] μπορεί να τον απολύσει ή να τον υποβιβάσει κατά έναν βαθμό».
 Με το νόμο 4547/2018 (αρθ.110) καταργήθηκαν:
1. Το ΠΔ 152/2013 που προέβλεπε την ατομική αξιολόγηση των εκπαιδευτικών. Το ΠΔ 152 στο άρθρ. 16, παρ. 4 αναφέρει: «Οι εκπαιδευτικοί που χαρακτηρίζονται ελλιπείς σε περισσότερα του ενός κριτήρια σε μία εκ των κατηγοριών χαρακτηρίζονται συνολικά ελλιπείς, ασχέτως συνολικής βαθμολογίας.»!! Στην επόμενη παρ. 5 του ιδίου άρθρου το ΠΔ συνδέεται με την παράγραφο 4 του άρθρου 8 του ν. 4024/2011, που αναφέρει ότι «…οι υπάλληλοι που περιλαμβάνονται σε πίνακα μη προακτέων στερούνται του δικαιώματος για προαγωγή για τα επόμενα δύο έτη».

Όμως δεν αρκούσε κάποιος να αξιολογηθεί ικανός για να προαχθεί στον επόμενο βαθμό γιατί η αξιολόγηση έχει προκαθοριστεί: από όσους εκπαιδευτικούς «αξιολογηθούν» θετικά μόνο ένα ποσοστό θα περνούσε στον επόμενο βαθμό (το 100% από τον ΣΤ΄ στον Ε΄ βαθμό, το 90% από τον Ε΄ στον Δ΄, το 80% από τον Δ΄ στον Γ΄, το 70% από τον Γ΄ στον Β΄, το 30% από τον Β΄ στον Α΄, νόμος 4024/11, άρθρο 7 παρ. 6). Άρα θα έπρεπε να είναι «περισσότερο ικανός» από τον συνάδελφο του. Μάλιστα στο άρθρο 7 παρ. 6 του ίδιου νόμου αναφερόταν ότι «Με κοινή απόφαση των Υπουργών Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και Οικονομικών, η οποία εκδίδεται μετά από εκτίμηση τόσο των υπηρεσιακών αναγκών όσο και των δημοσιονομικών δυνατοτήτων τουλάχιστον ανά διετία, τα προαναφερόμενα ποσοστά μπορούν να καθορίζονται χαμηλότερα…».

Δηλαδή, αν τα δημοσιονομικά της χώρας δεν πήγαιναν καλά, που δεν πήγαιναν, τότε λιγότεροι εκπαιδευτικοί θα προβιβάζονταν στον επόμενο βαθμό και άρα περισσότεροι θα καθηλώνονταν μισθολογικά! Επομένως, το ΠΔ 152/13 ήταν ένα μέρος του νομοθετικού πλαισίου, μέσω του οποίου και με βάση την ατομική αξιολόγηση ο εκπαιδευτικός θα οδηγούνταν σε μισθολογική και βαθμολογική καθήλωση, υποβιβασμό και απόλυση.
2. Ο νόμος 3848/2010 (Διαμαντοπούλου) – εξωτερική αξιολόγηση σχολικών μονάδων
3. Ο νόμος 2986/2002: «Οργάνωση των περιφερειακών υπηρεσιών της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου και των εκπαιδευτικών και άλλες διατάξεις»
4. Ο νόμος 4142/13: Αρχή διασφάλισης ποιότητας «… Αξιολογεί την ποιότητα του εκπαιδευτικού έργου…»
5. Ο Νόμος 3879/10 (άρθρο 22, παρ.2) σύμφωνα με τον οποίο στο Δημοτικό Συμβούλιο «…Κατά την εκπόνηση του τοπικού προγράμματος υποστήριξης της εκπαίδευσης λαμβάνονται υπόψη οι εκθέσεις αξιολόγησης και τα προγράμματα δράσης που προβλέπονται στο άρθρο 32 ν.3848/10»
 Η Υπουργική Απόφαση 1816/ΓΔ4/11-1-19 με το αντίστοιχο ΦΕΚ, όριζε τον προγραμματισμό και την αποτίμηση της σχολικής μονάδας ως καθαρά εσωτερική/ανατροφοδοτική διαδικασία (σύμφωνα δηλαδή με τη θέση της ΟΛΜΕ από 8ο συνέδριο), χωρίς ποσοτικές φόρμες και κατηγοριοποίηση σχολείων. Ακόμα και η συμπερασματική έκθεση των ΠΕΚΕΣ προς το ΙΕΠ αναφέρει μόνο το πλήθος των δράσεων ανά σχολείο χωρίς ονομαστική αναφορά σχολείων.
Αντίθετα στα πλαίσια της «παλινόρθωσης του παλαιού καθεστώτος» η Κυβέρνηση της ΝΔ με το νόμο 4692/20 θεσμοθετεί μορφές αξιολόγησης, για σχολεία και εκπαιδευτικούς, που οδηγούν στην κατηγοριοποίηση των σχολείων, στη χειραγώγηση και τον έλεγχο των εκπαιδευτικών και στον διαχωρισμό και τον ανταγωνισμό μεταξύ τους, με απρόβλεπτες συνέπειες για το εκπαιδευτικό έργο και τον ίδιο το χαρακτήρα του σχολείου. Συγκεκριμένα:
 Στα άρθρα 20 & 21 ψηφίστηκαν διατάξεις σκληρής αξιολόγησης σχολείων και εκπαιδευτικών για τα Πρότυπα και τα Πειραματικά Σχολεία, προάγγελος των όσων θα επακολουθήσουν στα υπόλοιπα!
 Με το άρθρο 33 τροποποιείται το άρθρο 47 του ν. 4547/2018 για τον Προγραμματισμό και την Αποτίμηση του εκπαιδευτικού έργου και:
1.Συντάσσεται στην αρχή της σχολικής χρονιάς Έκθεση Προγραμματισμού εκπαιδευτικού έργου, δράσεων και ερευνητικών διαδικασιών, η οποία αναρτάται αμελλητί, στα κύρια σημεία της στην ιστοσελίδα του σχολείου και ολόκληρη στην ψηφιακή πλατφόρμα του άρθρου 47 παρ.9, την οποία αναπτύσσει και λειτουργεί το ΙΕΠ και η οποία έκθεση είναι στη διάθεση του ΠΕΚΕΣ, του ΙΕΠ και της ΑΔΙΠΠΔΕ, η οποία επανακάμπτει,
2.Οι στόχοι και οι τομείς που επιλέγονται από τον Σύλλογο Διδασκόντων (ΣΔ), αφού προταθούν από το ΥΠΑΙΘ, έχουν σχέση ή συμβάλλουν στην αξιολόγηση και βελτίωση του εκπαιδευτικού έργου και της οργανωτικής, διοικητικής και εκπαιδευτικής λειτουργίας του σχολείου και θα αναφέρονται στην ιστοσελίδα,
3.Δημιουργούνται σε κάθε σχολείο Ομάδες δράσης από 2 έως 5 εκπαιδευτικούς, με σκοπό την ανάπτυξη δράσεων από τους εκπαιδευτικούς για την επαγγελματική τους ανάπτυξη (…) και την αναβάθμιση εκπαιδευτικών παραμέτρων στη λειτουργία της σχολικής τάξης (…), στο τέλος δε της χρονιάς θα δίνονται και βεβαιώσεις.
 Με το άρθρο 34 προστίθεται άρθρο 47Α στο άρθρο 47 του 4547/18 με το οποίο ο ΣΔ στο τέλος της σχολικής χρονιάς αξιολογεί, με βάση τα όσα αναφέρονται ως στόχοι και τομείς στην παραπάνω παράγραφο 1 σημεία Β και Γ, την σχολική μονάδα και το εκπαιδευτικό έργο (Αυτοαξιολόγηση) και συντάσσει έκθεση, η οποία καλείται ετήσια Έκθεση Εξωτερικής Αξιολόγησης, η οποία επίσης αναρτάται αμελλητί, στα κύρια σημεία της στην Ιστοσελίδα του σχολείου και ολόκληρη στην ψηφιακή πλατφόρμα του άρθρου 47 παρ.9, με πρόσβαση των ΠΕΚΕΣ, Ι.Ε.Π. και Α.ΔΙ.Π.Π.Δ.Ε. Η έκθεση βασίζεται σε κριτήρια και ποιοτικούς δείκτες, πολλά από τα οποία, όπως και ο τύπος (φόρμα) και οι τομείς του προγραμματισμού, θα διευκρινίζονται μέσα από υπουργικές αποφάσεις.
 Με το άρθρο 35 προστίθεται άρθρο 47Β στο άρθρο 47 του 4547/18 με το οποίο εισάγεται η έννοια της Εξωτερικής αξιολόγησης των σχολείων. Αρχικά από το Συντονιστή Εκπαιδευτικού έργου του σχολείου, οι παρατηρήσεις και προτάσεις του οποίου γνωστοποιούνται αμελλητί στο Σύλλογο Διδασκόντων και στο οικείο ΠΕΚΕΣ μέσω της ψηφιακής πλατφόρμας του άρθρου 47 και οι οποίες θα είναι ορατές σε κάθε σχολείο, σε ΠΕΚΕΣ, ΙΕΠ και ΑΔΙΠΠΔΕ. Οι εκθέσεις αυτές και οι γενικότερες διαδικασίες παύουν να είναι εσωτερικές διαδικασίες αξιολόγησης από τους άμεσα εμπλεκόμενους, όπως προβλέπονταν με το παλιό νόμο.

Μάλιστα στην αρχή και στο τέλος της χρονιάς, συμμετοχή στις διαδικασίες θα έχει και το Σχολικό Συμβούλιο, στο οποίο συμμετέχουν εκπρόσωποι Γονέων, Μαθητών και του Δήμου. Συνεπώς μπαίνουμε σε μια ακραία λογική κατηγοριοποίησης των σχολικών μονάδων με κριτήρια –μεταξύ άλλων- τα μαθησιακά αποτελέσματα, τις επιδόσεις των μαθητών, τη μαθητική διαρροή και τη σχέση του σχολείου με την κοινωνία και την περιοχή! Το σχολείο της αγοράς, των χορηγών και της «αξιολόγησης» είναι μπροστά μας!
Είναι τραγική η προσπάθεια της κ. Κεραμέως να συνδέσει την αξιολόγηση με την επιμόρφωση, η οποία από εφόδιο αναβάθμισης του εκπαιδευτικού έργου θα μετατραπεί σε δήθεν «δεύτερη ευκαιρία για τους ανεπαρκείς». Παράλληλα η σύνδεση της αξιολόγησης των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων με τη χρηματοδότησή τους, ανοίγει το δρόμο για την εφαρμογή αντίστοιχων πρακτικών στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια εκπαίδευση με το σχολείο της εξωστρέφειας και τη διασύνδεση του με την αγορά εργασίας! Μην ξεχνάμε ότι αναμένουμε την επαναφορά των σχολικών συμβούλων, με στόχο την επιστροφή στις αλήστου μνήμες εποχές του επιθεωρητισμού και φυσικά τον πρόεδρο του ΙΕΠ κ. Αντωνίου που μας μίλησε για την αξιοποίηση της εμπειρίας του ΠΔ152/2013 βελτιώνοντας τα αξιολογικά εργαλεία και ενισχύοντας τα εχέγγυα της αξιοκρατίας!
Από την άλλη πλευρά μιλάνε για την επαγγελματική εξέλιξη και για την αγωνία των εκπαιδευτικών να αξιολογηθούν χωρίς φυσικά να λαμβάνονται υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και οι ανάγκες του κάθε σχολείου και του μαθητικού δυναμικού του, χωρίς να προβλέπεται οποιαδήποτε μέριμνα για αναβάθμιση του τεχνολογικού εξοπλισμού και των υλικοτεχνικών υποδομών των σχολειών μέσα από τις μειωμένες δαπάνες για την Παιδεία, με την αύξηση(!) και όχι τη μείωση των μαθητών ανά τμήμα και χωρίς να υπάρχουν εγγυήσεις για διορισμούς μόνιμων εκπαιδευτικών τη στιγμή που τη φετινή χρονιά εργάστηκαν 43.000 αναπληρωτές!
Μπροστά στο μεγάλο ζήτημα της αξιολόγησης να ξεκαθαρίσουμε ορισμένα στοιχεία:
Η φερόμενη ως «αξιολόγηση» που σαν πανάκεια θα βελτιώσει την απόδοση του σχολείου στη λογική όρων οικονομίας και με στείρα εξέταση δεικτών και αριθμών, δεν μπορεί να λύσει προβλήματα και παθογένειες του εκπαιδευτικού συστήματος, είτε αυτή είναι η τιμωρητική αξιολόγηση (σύνδεση μισθού – βαθμού ή και ο φόβος της απόλυσης), είτε η επιβραβευτική (μπόνους, κλιμάκια – κατηγοριοποίηση, ανταγωνισμός εκπαιδευτικών), ή η αξιολόγηση που θα χειραγωγεί την εκπαιδευτική διαδικασία υπό την παρακολούθηση δεικτών των επιτροπών «σοφών» της εκπαίδευσης.

Εξάλλου, δεν μπορεί να οριστεί η έννοια της αξιολόγησης του εκπαιδευτικού γιατί η εκπαιδευτική δυνατότητα αλληλεπίδρασης με τους μαθητές μας δεν ποσοτικοποιείται, ούτε μετριέται με αριθμούς. Είναι επίσης δεδομένο ότι οποιαδήποτε προσπάθεια ανατροφοδότησης του εκπαιδευτικού έργου και αναπροσδιορισμού στόχων και λειτουργιών του σχολείου, δεν μπορεί να αποτελεί ατομική μέτρηση αλλά κοινωνική και συλλογική κατεύθυνση.

Ο σύλλογος διδασκόντων είναι αυτός που πρέπει να διαμορφώνει το πλαίσιο καλής λειτουργίας του σχολείου σε ένα περιβάλλον παιδαγωγικής ελευθερίας και δημοκρατίας, και οι εκπαιδευτικοί του να αλληλοτροφοδοτούνται και να αλληλοϋποστηρίζονται σε ένα κλίμα εμπιστοσύνης και συνεργασίας. Αυτό το κλίμα που δηλητηριάστηκε την περίοδο 2010-2014 από τον ανταγωνισμό, το φόβο της απόλυσης και την ανασφάλεια απέναντι στην επιβολή του νέου Πειθαρχικού και της αξιολόγησης-χειραγώγησης θέλει να επαναφέρει η κ. Κεραμέως και η Κυβέρνηση των αρίστων της ΝΔ!

Είναι προφανές ότι είμαστε αντίθετοι στην προωθούμενη ατομική αξιολόγηση γιατί το ερώτημα που τίθεται είναι για ποια αξιολόγηση μιλάμε, για ποιο σκοπό γίνεται, από ποιους γίνεται και πώς συνδέεται με τα μεγάλα προβλήματα της εκπαίδευσης! Είναι αυτονόητο ότι το εκπαιδευτικό κίνημα θα αντιταχθεί και θα ακυρώσει κάθε προοπτική επαναφοράς της αξιολόγησης-χειραγώγησης! Η αντίδρασή μας θα είναι άμεση και δυναμική!
Απέναντι στο εύλογο ερώτημα ποια μορφή αξιολόγησης προτείνουμε η απάντηση είναι ξεκάθαρη: Εμείς είμαστε υπέρ του προγραμματισμού και της αποτίμησης που έχει την έννοια της συλλογικής, συνεργατικής, εσωτερικής και ανατροφοδοτικής διαδικασίας με κυρίαρχο όργανο τον σύλλογο διδασκόντων, τόσο στην επιλογή των αξόνων, όσο και κυρίως στο πώς θα αξιοποιήσει και πού θα αποστέλλει τα πορίσματα , χωρίς γραφειοκρατικό εκφυλισμό αυτών των διαδικασιών με αποτύπωση σε φόρμες, ποσοτικούς δείκτες και δημοσιοποίηση των τελικών εκθέσεων και χωρίς εξωτερική αξιολόγηση, που οδηγούν στη σύγκριση και την κατηγοριοποίηση των σχολείων.

Αυτή είναι η απάντηση του εκπαιδευτικού και συνδικαλιστικού κινήματος στα νεοφιλελεύθερα σχέδια για το σχολείο και στην άποψη που προωθείται στα ΜΜΕ ότι οι «καθηγητές δεν θέλουν αξιολόγηση γιατί είναι τεμπέληδες κλπ». Σ’ αυτήν τη μορφή εμπλέκεται και η στάση καθενός εκπαιδευτικού μέσα στο σύλλογο, αφού και τονίζει την δική του συμμετοχή αλλά και τον θέτει μπροστά σε ευθύνες αυτοβελτίωσης με τη δέσμευσή του ενώπιον του συλλόγου.
Συναδέλφισσες, συνάδελφοι
Με σημερινές της δηλώσεις η κ. Κεραμέως μας εξαγγέλλει τα επόμενα βήματα της Κυβέρνησης ΝΔ για την «αναβάθμιση» της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης/Κατάρτισης και της Ιδιωτικής Εκπαίδευσης, για τις δομές υποστήριξης του εκπαιδευτικού έργου και την επιλογή στελεχών εκπαίδευσης και τέλος για την οργάνωση και λειτουργία των ΑΕΙ.

Είναι προφανές ότι μπροστά μας είναι οι μεγάλες μάχες απέναντι στην επέλαση του νεοφιλελευθερισμού που ιδιωτικοποιεί και διαλύει το δημόσιο σχολείο με τη διάλυση μορφωτικών και εργασιακών δικαιωμάτων! Με τους αγώνες μας οφείλουμε να μην υποτιμούμε αλλά να υπερασπιστούμε και να διευρύνουμε τις κατακτήσεις μας, κόντρα στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές που καραδοκούν να επαναφέρουν τα πιο αντιλαϊκά μέτρα. Συνεχίζουμε να αγωνιζόμαστε για ένα δημοκρατικό σχολείο με το σύλλογο διδασκόντων κυρίαρχο όργανο και τον διευθυντή συντονιστή, αιρετό και ανακλητό από το σύλλογο. Το οργανωμένο συνδικαλιστικό κίνημα με μαζικούς και ενωτικούς αγώνες πρέπει να ανοίξει δρόμους για τη διεκδίκηση ριζικών δημοκρατικών αλλαγών στη δημόσια εκπαίδευση και επιβάλλοντας εξελίξεις στην κατεύθυνση των θέσεων και των αναγκών του κλάδου!