Η αναγκαστική αναστολή λειτουργίας των σχολείων, στο πλαίσιο των μέτρων για την αντιμετώπιση της επιδημίας του Covid-19, δημιούργησε νέες, κυριολεκτικά πρωτόγνωρες, συνθήκες για χιλιάδες εκπαιδευτικούς, γονείς και μαθητές. Διακόπηκε απότομα η εκπαιδευτική διαδικασία, η κοινωνική συναναστροφή των παιδιών με τους συνομηλίκους τους, η καθημερινή «ρουτίνα» των εκπαιδευτικών, των μαθητών και των γονιών τους. Άλλαξε άρδην ο προγραμματισμός που υπήρχε εντός και εκτός τάξης.

Του Σπύρου Μαρίνη, δάσκαλου, μέλους του ΔΣ της ΔΟΕ, εκλεγμένος με την «Αγωνιστική Συσπείρωση Εκπαιδευτικών»

Η συνειδητοποίηση αυτής της πραγματικότητας και γενικότερα η αίσθηση ότι τα σχολεία θα παραμείνουν κλειστά για μεγάλο χρονικό διάστημα θέτει, αντικειμενικά, ορισμένα κρίσιμα ερωτήματα: Πώς αντιμετωπίζουμε συλλογικά την πρωτόγνωρη κατάσταση, τι κάνουμε για να διατηρήσουμε την επαφή με τους μαθητές μας, πώς αντιμετωπίζουμε τα υπαρκτά εκπαιδευτικά προβλήματα που δημιουργούνται από τη διακοπή των μαθημάτων; Πώς κάνουμε πράξη και στην εκπαίδευση το σύνθημα «Μένουμε σπίτι αλλά δεν μένουμε σιωπηλοί»;

Η πλειοψηφία των συναδέλφων, του μάχιμου εκπαιδευτικού κόσμου, που ζει και αναπνέει μέσα στις σχολικές τάξεις, που βιώνει τις αγωνίες, τα άγχη, τις ανασφάλειες, τα οικονομικά προβλήματα των λαϊκών οικογενειών και των παιδιών τους, από την πρώτη στιγμή, χωρίς καν να περιμένει τις «οδηγίες προς ναυτιλλομένους» του υπουργείου Παιδείας, μπήκε μπροστά στη μάχη. Κατ’ αρχάς για να έρθει σε επαφή με τους γονείς και τους μαθητές σε ανθρώπινο επίπεδο, να μιλήσει μαζί τους, να μάθει αν είναι καλά, να δώσει ορισμένες πρώτες κατευθύνσεις για την αντιμετώπιση της κατάστασης. Η Πανελλαδική Γραμματεία Εκπαιδευτικών του ΠΑΜΕ1, πολλά πρωτοβάθμια σωματεία, σύλλογοι διδασκόντων, μεμονωμένοι συνάδελφοι, συγκέντρωσαν και «ανέβασαν» εκπαιδευτικό υλικό, προτάσεις για τη δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου. Έγινε προσπάθεια να διατηρηθεί ζωντανή η επαφή με τους μαθητές και την εκπαιδευτική διαδικασία. Στήθηκαν πρωτότυπα δίκτυα επικοινωνίας για αποστολή εκπαιδευτικού υλικού, ασκήσεων, βοηθητικού υλικού, προτάσεων για τη συνέχιση της μελέτης στο σπίτι.

Έχουμε απόλυτη συναίσθηση ότι οι εξ αποστάσεως μορφές εκπαίδευσης και επικοινωνίας δεν μπορούν, δεν πρέπει να υποκαταστήσουν την κανονική εκπαιδευτική διαδικασία. Η παιδαγωγική σχέση που διαμορφώνεται μέσα και έξω από τη σχολική τάξη, όπως και κάθε άλλη ανθρώπινη σχέση, δεν μπορεί να αντικατασταθεί από τεχνολογικά μέσα. Τα τεχνολογικά μέσα και εν προκειμένω οι Η/Υ, το Διαδίκτυο, οι διάφορες εκπαιδευτικές εφαρμογές μόνο επικουρικά μπορούν να αξιοποιούνται στην εκπαίδευση.

Στις συγκεκριμένες συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί, σε συνθήκες πλήρους διακοπής της κανονικής εκπαιδευτικής διαδικασίας, εγκλεισμού στο σπίτι και διακοπής της κοινωνικής συναναστροφής, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση και η αξιοποίηση όλων των διαθέσιμων τεχνολογικών μέσων είναι ο μόνος τρόπος ώστε να μπορέσει να συνεχιστεί η επαφή εκπαιδευτικού – μαθητή, να στηριχθούν οι μαθητές ώστε να αξιοποιούν ποιοτικά ένα μέρος του χρόνου που «μένουν σπίτι». Ορισμένες φωνές που μιλάνε (ανοιχτά ή πιο συγκαλυμμένα) για μη συμμετοχή στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση στην ουσία καλούν τον εκπαιδευτικό σε παραίτηση, σε απομόνωση από τους μαθητές και τους γονείς. Δεν πρέπει να παραδοθεί το μονοπώλιο της εκπαιδευτικής διαδικασίας, στη φάση της κρίσης που βιώνουμε, στην ιδιωτική εκπαίδευση, στα φροντιστήρια και στις διάφορες ιδιωτικές – επιχειρηματικές πρωτοβουλίες όπως αυτή της Περιφέρειας Αττικής που συνεργάζεται, προωθεί ιδιωτική εταιρεία εκπαιδευτικών προγραμμάτων2. Αξιοποιούμε όλα τα εργαλεία, όλα τα όπλα που έχουμε στα χέρια μας. Η μάχη που δίνουμε σχετίζεται άμεσα με την υπεράσπιση του δημόσιου σχολείου, που οφείλει να μεριμνά για όλα τα παιδιά, αλλά και του κυρίαρχου ρόλου που πρέπει να έχει ο εκπαιδευτικός μέσα σε αυτό.

Οι δυνάμεις που συσπειρώνονται στο ΠΑΜΕ, οι εκλεγμένοι με την «Αγωνιστική Συσπείρωση Εκπαιδευτικών», δεκάδες Σύλλογοι και ΕΛΜΕ, χιλιάδες εκπαιδευτικοί, χωρίς δισταγμό, μπήκαν μπροστά στη μάχη. Στη μάχη αυτή, όπως εύστοχα ειπώθηκε πρώτα από τους υγειονομικούς, η κυβέρνηση και το υπουργείο Παιδείας μας αφήνουν χωρίς όπλα. Δεν έχει παρθεί έως τώρα κανένα μέτρο ώστε να εξασφαλιστεί η ενιαία συμμετοχή των μαθητών και των εκπαιδευτικών στην όλη προσπάθεια (δωρεάν γρήγορο internet για όλους, ένα tablet για κάθε μαθητή, ενίσχυση των υποδομών των σχολείων σε τεχνολογικά μέσα, κάμερες, γραφίδες κ.ά.). Η κυβέρνηση της ΝΔ, μέσα στην κρίση που βιώνουμε, δεν σταμάτα να φορά «ταξικά γυαλιά». Ενισχύει με τεράστια οικονομικά πακέτα τους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους, αλλά, για μια ακόμα φορά, δεν δίνει ούτε ένα ευρώ για τη στήριξη του δημόσιου σχολείου.

Οι εκπαιδευτικές πλατφόρμες που προτείνει το υπουργείο (e-class, e-me, webex) σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι αξιοποιήσιμες. Το Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο (ΠΣΔ), μέσα από το οποίο στηρίζεται η επίσημη εξ αποστάσεως εκπαίδευση, ελάχιστες ώρες μέσα στη μέρα λειτουργεί, συνήθως «πέφτει» ή «σέρνεται». Πολλοί συνάδελφοι και γονείς δεν μπορούν να πάρουν ούτε καν κωδικούς. Η παράταση της ημερομηνίας εγγραφής εκπαιδευτικών και μαθητών/μαθητριών στο ΠΣΔ έως και τη Δευτέρα 30/03/2020 επιβεβαιώνει όλα τα παραπάνω. Αυτές οι δυσκολίες, σε συνδυασμό με ορισμένες απαράδεκτες διοικητικές αυθαιρεσίες που εμφανίζονται, έχουν δημιουργήσει απίστευτο άγχος και εκνευρισμό στους εκπαιδευτικούς και τους γονείς. Το υπουργείο Παιδείας και τα στελέχη του αντί να αναλάβουν την ευθύνη τους, «καμαρώνουν» στα ΜΜΕ και κομπάζουν πως όλα «πηγαίνουν καλά». Το υπουργείο Παιδείας κινείται με βάση το κυρίαρχο κυβερνητικό αφήγημα περί «ατομικής ευθύνης». Μεταφέρουν όλο το βάρος της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης στο μεράκι, στο φιλότιμο και την εφευρετικότητα των εκπαιδευτικών. Όμως και αυτά έχουν και τα όριά τους!

Εδώ και πολλά χρόνια, με ευθύνη όλων των κυβερνήσεων, δεν υπάρχει καμία ουσιαστική στήριξη των υποδομών των σχολείων, σε μέσα και τεχνολογικό εξοπλισμό. Δεν υπάρχει καμία ουσιαστική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Η λειτουργία μιας σειράς υποστηρικτικών δομών μπήκε στην κλίνη του Προκρούστη (π.χ. κατάργηση των ΚΕΠΛΗΝΕΤ από την προηγούμενη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ), στο όνομα των περικοπών και της εφαρμογής των δημοσιονομικών περιορισμών. Ο ιός της αντιεκπαιδευτικής πολιτικής έχει μπει βαθιά μέσα στο σώμα της εκπαίδευσης πολύ πριν τον κορονοΐο.

Ακόμα και σήμερα, η κυβέρνηση και το Υπουργείο Παιδείας, με την Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου3 στις διατάξεις για την Εκπαίδευση, φροντίζει να διευκολύνει τη λειτουργία των ιδιωτικών δομών Εκπαίδευσης, ενώ τις ανάγκες του δημόσιου σχολείου τις εναποθέτει στους χορηγούς και στις δωρεές. Αλήθεια, πού πήγαν τα τόσα εκατομμύρια ευρώ για το περίφημο «ψηφιακό σχολείο», για το «νέο σχολείο» που διαφήμιζαν εδώ και χρόνια όλες οι κυβερνήσεις; Στη σημερινή φάση ανάπτυξης της Επιστήμης και της Τεχνολογίας, με την κατάλληλη αξιοποίηση του έμψυχου δυναμικού που υπάρχει, θα μπορούσε το υπουργείο Παιδείας να διαθέτει δικά του, σύγχρονα και λειτουργικά μέσα και εκπαιδευτικές πλατφόρμες και όχι να στοιχίζεται πίσω από τα μονοπώλια του κλάδου της Πληροφορικής (βλ. CISCO). Η Παιδεία και το σχολείο της αγοράς πρέπει να είναι φιλικό, ανοιχτό και τελικά πλήρως υποταγμένο στις ανάγκες των επιχειρήσεων.

Στην προσπάθεια που κάνει ο εκπαιδευτικός κόσμος η κυβέρνηση οφείλει να δώσει στήριξη και εργαλεία

Εδώ και τώρα είναι απόλυτη ανάγκη να ικανοποιηθούν τα αιτήματα που έχουν διαμορφώσει και διεκδικούν δεκάδες εκπαιδευτικά σωματεία. Να εξασφαλιστούν τώρα όλα τα απαραίτητα μέσα σε γονείς, μαθητές και εκπαιδευτικούς, ώστε να συμμετέχουν ισότιμα στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Δωρεάν σύνδεση γρήγορου internet για όλους τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς. Εξασφάλιση Η/Υ για μαθητές και εκπαιδευτικούς. Τώρα να εξασφαλιστεί ένα δωρεάν tablet για κάθε μαθητή. Να δημιουργηθεί Κεντρική Ψηφιακή Πλατφόρμα Διδακτικού Υλικού στην οποία θα έχουν πρόσβαση όλοι οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί και θα περιλαμβάνει δραστηριότητες και υλικό για όλες τις ηλικίες ώστε να εξασφαλίζεται η, όσο το δυνατόν, ενιαία στήριξη των μαθητών. Να ξεκινήσει άμεσα η λειτουργία εκπαιδευτικών καναλιών που θα προβάλλουν προγράμματα ειδικά για μαθητές όλων των ηλικιών και θα περιλαμβάνουν ταινίες, ντοκιμαντέρ, ψυχαγωγικά και εκπαιδευτικά προγράμματα που θα σχετίζονται με τα σχολικά αντικείμενα και με τα ενδιαφέροντα των μαθητών. Εδώ και τώρα να υπάρξει έκτακτη χρηματοδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό στην Παιδεία για να στηριχθούν οι παραπάνω υποδομές.

Τώρα, και όχι αύριο, πρέπει να παλέψουμε για την υπεράσπιση του μορφωτικού αγαθού, που πρέπει να εξασφαλίζεται δημοσία, δωρεάν, καθολικά για όλα τα παιδιά, ανεξαρτήτως φύλου, καταγωγής, οικονομικής δυνατότητας.
Τώρα, και όχι αύριο, πρέπει να βάλουμε φρένο στην προσπάθεια ιδιωτικοποίησης της εκπαίδευσης, να κλείσουμε την πόρτα στους κάθε λογής χορηγούς και εμπόρους της Παιδείας που σήμερα τους ανοίγει η κυβέρνηση την πόρτα δήθεν να βοηθήσουν «αφιλοκερδώς», διαφημίζοντας την εκπαιδευτικά αμφίβολη πραμάτεια τους, ώστε αύριο να τρυγήσουν πελάτες.
Τώρα, και όχι αύριο, χρειάζεται οι εκπαιδευτικοί να βρεθούμε δίπλα στους μαθητές μας, να τους εμπνεύσουμε με τη δύναμη της αλληλεγγύης, να τους βοηθήσουμε να μη συνηθίσουν τον εγκλεισμό, την απομόνωση και ατομική στάση ζωής. Γιατί είναι άλλο πράγμα αντέχω, είμαι υπομονετικός και έχω αυτοπειθαρχία και άλλο πράγμα συνηθίζω, παραδίδομαι, σκύβω το κεφάλι. Αυτό το μάθημα θέλουμε να διδάξουμε και όχι απλά τη σχολική ύλη. Αυτές τις «δεξιότητες» δεν θα τις διδάξει το υπουργείο ούτε διά ζώσης ούτε εξ αποστάσεως.

Η κατάσταση που σήμερα βιώνουμε φανερώνει, μεταξύ πολλών άλλων, τα όρια και τα αδιέξοδα του σημερινού ταξικού, διαφοροποιημένου, αυτόνομου σχολείου της αγοράς. Του σχολείου που στα δύσκολα βγάζει στην οθόνη του error not found και «προσωρινά μη διαθέσιμο». Στον ορίζοντα της σημερινής δυστοπίας προβάλλει η ανάγκη για ριζικές ανατροπές στην οικονομία και την κοινωνία ως προϋποθέσεις για την ύπαρξη ενός ριζικά διαφορετικού σχολείου, σύγχρονης Γενικής Παιδείας, ενιαίου, πραγματικά δημόσιου και δωρεάν για όλους μαθητές, ενός σχολείου που σαν μια γροθιά θα μπορεί να ξεπερνά δυσκολίες και σύγχρονες προκλήσεις.

Μένουμε, λοιπόν, όρθιοι, δυναμώνουμε τη φωνή μας, προετοιμαζόμαστε για νέους αγώνες.