Η εφαρμογή για ηλεκτρονική ένσταση στον κατά των εκκαθαριστικών των νέων επανυπολογισμένων συντάξεων άνοιξε και η υποβολή τους πραγματοποιείται ήδη στην ψηφιακή πλατφόρμα www.efka.gov.gr.

Οι κρίσιμες προθεσμίες ξεκίνησαν να μετρούν από την δημοσίευση των εκκαθαριστικών σημειωμάτων την Τρίτη 1 Οκτωβρίου και την Τετάρτη 2 Οκτωβρίου, καθώς τότε 1,7 εκατομμύρια συνταξιούχοι «έλαβαν γνώση» του αποτελέσματος του επανυπολογισμού και της αναπροσαρμογής της τους.

Σύμφωνα με ειδικούς της κοινωνικής ασφάλισης, το ημερολόγιο για όλους όσοι επιθυμούν να αμφισβητήσουν τον επανυπολογισμό έχει πλέον τρία χρονικά ορόσημα με απόσταση 60 ημερών το ένα από το άλλο:

Εντός 60 ημερών από την στιγμή που ο συνταξιούχος έλαβε γνώση του επανυπολογισμού μπορεί να υποβάλλει στον ΕΦΚΑ. Συνεπώς η πρώτη προθεσμία λήγει στα τέλη Νοεμβρίου. Η ένσταση υποβάλλεται στην εφαρμογή που άνοιξε από χθες, Τρίτη 15/10 στον διαδικτυακό τόπο του ΕΦΚΑ (www.efka.gov.gr). Εκεί μπορούν να υποβάλλουν ηλεκτρονικά αίτημα ή ένσταση στα όσα αναφέρονται στο ενημερωτικό σημείωμα όλοι οι συνταξιούχοι που το επιθυμούν.

Το δεύτερο χρονικό ορόσημο είναι εκ νέου διάρκειας 60 ημερών. Ειδικότερα, αν ο ΕΦΚΑ δεν απαντήσει σε χρονική περίοδο 60 ημερών από την υποβολή της ένστασης θεωρείται ότι σιωπηρώς την απέρριψε.

Το τρίτο και τελευταίο χρονικό ορόσημο αφορά στην δικαστική προσφυγή. Μετά την σιωπηρή απόρριψη από τον ΕΦΚΑ ο συνταξιούχος έχει στην διάθεσή του άλλο ένα 60ήμερο προκειμένου να ασκήσει, εφόσον το επιθυμεί, προσφυγή για να προσβάλλει την αναπροσαρμογή της σύνταξής του. Η εν λόγω προσφυγή μπορεί να ασκηθεί και ομαδικά σε ενιαία νομική βάση ενώπιον των Διοικητικών Πρωτοδικείων της χώρας όπως έχει γίνει και με τις αγωγές των αναδρομικών. Θολή είναι ακόμη η εικόνα για τις αγωγές των συνταξιούχων του Δημοσίου, καθώς αρμόδιο έως τώρα ήταν το Ελεγκτικό Συνέδριο ενώ πλέον φαίνεται ότι θα πρέπει να ασκηθούν στα Διοικητικά Δικαστήρια.

Υπενθυμίζεται πως το ΣτΕ έκρινε συνταγματική την επιλογή του νομοθέτη να επιλέξει ως βάση του επανυπολογισμού των παλαιών κύριων συντάξεων (καταβαλλόμενες έως 13/5/2016) την 31η Δεκεμβρίου του 2014. Συνεπώς δεν μπορεί να ανατραπεί το γεγονός πως χρησιμοποιήθηκαν οι συντάξεις του 2014 – όταν οι προηγούμενες αντισυνταγματικές περικοπές των νόμων 4051 και 4093 του 2012 ήταν ακόμη ισχυρές – ως μέτρο σύγκρισης για την προσωπική διαφορά. Αν ο συγκεκριμένος τρόπος είχε κριθεί αντισυνταγματικός επειδή εμπεριέχει τις προηγούμενες αντισυνταγματικές περικοπές, τότε θα κατέρρεε όλο το αφήγημα του επανυπολογισμού, τα αναδρομικά θα «έμπαιναν» στο 2019 και η δημοσιονομική βόμβα θα ήταν μεγατόνων. Η κρίση του ΣτΕ νομιμοποιεί στο διηνεκές τις παλαιές περικοπές διά της πλαγίου και πλέον δεν μπορούν να σταθούν προσφυγές κατά των επανυπολογισμένων συντάξεων – που έκαναν πρεμιέρα το 2019 – με την αιτιολογία ότι περιέχουν μέσα τους τις αντισυνταγματικές περικοπές του 2012. Χαρακτηριστικά σε μια από τις επίμαχες αποφάσεις αναφέρεται πως με τον επανυπολογισμό ο νομοθέτης επιφέρει «ουσιαστικά νέες περικοπές στις παλαιές συντάξεις, αντίστοιχες σε ύψος προς εκείνες που είχαν επέλθει με τους ν. 4051/2012 και 4093/2012 και είχαν κριθεί αντισυνταγματικές».

Ειδικοί προεξοφλούν ότι χιλιάδες συνταξιούχοι θα υποβάλλουν ενστάσεις με σκοπό να προσβληθεί ο επανυπολογισμός των συντάξεών τους. «Η ανάρτηση των εκκαθαριστικών σημειωμάτων αποτελεί την πρώτη καθαρή ενημέρωση των συνταξιούχων για τον επανυπολογισμό των συντάξεων τους», εξηγεί ο δικηγόρος, Διονύσης Ρίζος, ειδικός σε θέματα κοινωνικής ασφάλισης. «Είναι η πρώτη φορά που οι συνταξιούχοι λαμβάνουν γνώση της εφαρμογής του νόμου Κατρούγκαλου και μπορούν πλέον να ασκήσουν τα έννομα δικαιώματά τους», προσθέτει ο ίδιος.

Το περιεχόμενο της ένστασης

Σύμφωνα με ειδικούς της κοινωνικής ασφάλισης, στην ένσταση ο συνταξιούχος μπορεί να αναφέρεται στο γεγονός ότι στο ενημερωτικό σημείωμα δεν παρουσιάζεται αναλυτικά ο τρόπος επανυπολογισμού και επομένως αυτό δεν μπορεί να αποτελέσει αυτοτελή ατομική διοικητική πράξη όπως είναι η απόφαση συνταξιοδότησης.

Σημαντικό είναι να εξεταστεί η πιθανή ύπαρξη λαθών στα ασφαλιστικά στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν για τον επανυπολογισμό αλλά και στον τρόπο που αυτός έγινε. Στην δεύτερη σελίδα των σημειωμάτων υπάρχει πίνακας με τον τίτλο «Ασφαλιστικά δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν στον επανυπολογισμό της σύνταξης». Εκεί οι ενδιαφερόμενοι θα δουν τον πραγματικό χρόνο ασφάλισης, τον συντάξιμο μισθό – αποδοχές την 12/5/2016 (ΟΑΕΕ) ή την ασφαλιστική κλάση εξόδου (ΙΚΑ), το ποσοστό αναπηρίας ή το ποσοστιαίο δικαίωμα λόγω θανάτου. Εφόσον κάποιο από τα στοιχεία δεν συμφωνεί με την πραγματικότητα ή λείπει ή έχει χρησιμοποιηθεί με λανθασμένο τρόπο, τότε οι δικαιούχοι μπορούν να υποβάλλουν ένσταση, σύμφωνα με το Έθνος.

Τον δικό του ρόλο παίζει και το γεγονός πως στο ενημερωτικό δεν υπάρχει αναλυτική και εξατομικευμένη πληροφορία για όλα τα βήματα της διαδικασίας του επανυπολογισμού, αλλά μόνο τα εκάστοτε ασφαλιστικά δεδομένα και γενικευμένες επεξηγήσεις ίδιες για όλους. Γενικώς είναι πολύ κρίσιμο να διασφαλιστεί ότι υπολογίστηκε σωστά η προσωπική διαφορά, καθώς θα συνοδεύει τον συνταξιούχο για αρκετά χρόνια μετά το 2023 και θα τον αποκλείει από αυξήσεις διατηρώντας «παγωμένη» σε επίπεδα 2014 την σύνταξή του.

Σύμφωνα με τον κ. Ρίζο, οι συνταξιούχοι θα μπορούσαν – για παράδειγμα – να αναφέρουν στην ένσταση πως η ατομική διοικητική πράξη πρέπει να είναι σαφής και επαρκώς αιτιολογημένη. Επειδή δεν υπάρχει στο ενημερωτικό σημείωμα αναλυτική παράθεση του τρόπου υπολογισμού κατ’ άρθρο 14 και 33 του ν. 4387/2016, είναι άκυρη η προσβαλλόμενη πράξη λόγω ελλείψεως ουσιωδών δεδομένων αναφορικά με τον επανυπολογισμό, που καθιστούν αδύνατο τον έλεγχο ορθότητας.

Τέλος η ένσταση μπορεί να αναφέρεται και στη δημιουργία «προσωπικής διαφοράς» εντός της συνταξιοδοτικής παροχής. Η προσωπική διαφορά παρουσιάζεται στο εκκαθαριστικό ως ξεχωριστή παροχή και όχι σαν ενιαίο ποσό με την υπόλοιπη σύνταξη. Αναγράφεται σε ξεχωριστό πεδίο μετά την ανάλυση των νέων μεικτών αποδοχών, των κρατήσεων και του νέου ποσού σύνταξης προ φόρου. Όπως εξηγούν έγκριτοι εργατολόγοι, αυτό έχει σαν συνέπεια το ποσό της προσωπικής διαφοράς να μην θεωρείται αμιγώς σύνταξη.

Υπενθυμίζεται πως μετά τον επανυπολογισμό:

περίπου 1,1 εκατομμύριο συνταξιούχοι κατέληξαν με θετική προσωπική διαφορά η οποία τους δεσμεύει και τους αποκλείει από αυξήσεις για αρκετά χρόνια. Πρόκειται για όσους η νέα επανυπολογισμένη σύνταξη με βάση τον νόμο Κατρούγκαλου προκύπτει μικρότερη σε σύγκριση με την παλαιά τους σύνταξη, δηλαδή αυτή που έπαιρναν μέχρι 31/12/2018. Για να μην περάσει αυτή η μείωση στα καθαρά ποσά, λαμβάνουν την «προσωπική διαφορά».
Περίπου 600.000 συνταξιούχοι έχουν αρνητική προσωπική διαφορά καθώς η νέα προ φόρου σύνταξη βγαίνει υψηλότερη από την παλαιά. Πρόκειται για όσους έχουν αύξηση στα καθαρά ποσά, την οποία λαμβάνουν σε 5 ετήσιες δόσεις.
Περίπου 400.000 δεν έχουν καμία μεταβολή στα προ φόρου ποσά τους, καθώς έχουν μηδενική διαφορά με την παλιά τους σύνταξη.