Να γνωρίζουν πολλά γύρω από την επιστήμη τους και να αποκτήσουν από τα πρώτα στάδια κιόλας της πορείας τους μια κάποια εξειδίκευση και τότε είναι βέβαιο πως θα έχουν μια «καταπληκτική καριέρα», συμβουλεύει τους νέους επιστήμονες ο Ισραηλινός Νομπελίστας, Νταν Σέχτμαν (Dan Schechtman), ο οποίος το 2011 βραβεύτηκε από τη Σουηδική Ακαδημία με το Νόμπελ Χημείας για την ανακάλυψη των ημικρυστάλλων.

 

«Η συμβουλή μου στους νέους επιστήμονες είναι η εξής: Αν θέλετε να πετύχετε στην επιστήμη πρέπει να γνωρίζετε πολλά γι΄ αυτήν […] και να αποκτήσετε εξειδίκευση σε ό,τι σας αρέσει», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Νταν Σέχτμαν, ο οποίος βρέθηκε, την Παρασκευή, στη Θεσσαλονίκη, όπου ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτορας του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ).

 

«Θα πρέπει να ξέρετε αρκετά μαθηματικά, αρκετή φυσική, θα πρέπει να ξέρετε βιολογία, χημεία, θα πρέπει να κατανοείτε τον κόσμο γύρω σας και τους νόμους που κυβερνούν αυτόν τον κόσμο. Αυτό είναι το βασικό. Αλλά πέραν αυτού, αναπτύξτε μια κάποια εξειδίκευση. Γίνετε ειδικοί σε κάτι που σας αρέσει, σε ό,τι σας αρέσει. Και επιλέξτε τώρα. Γίνετε οι καλύτεροι στην τάξη σας, γίνετε οι καλύτεροι στο σχολείο σας, και σήμερα μπορείτε να το κάνετε αυτό γιατί η πληροφορία είναι διαθέσιμη παντού. Και μπορείτε να μιλάτε ελεύθερα στους καθηγητές. Οι καθηγητές δεν είναι απόμακροι, είναι φυσιολογικοί άνθρωποι, που θα σας μιλήσουν εάν ενδιαφέρεστε. Επομένως, γίνετε ειδικοί και σας υπόσχομαι πως αν έχετε ευρεία γνώση της επιστήμης και πέραν αυτού έχετε και μια κάποια εξειδίκευση, θα έχετε μια καταπληκτική επιστημονική καριέρα», συμβουλεύει τους νέους επιστήμονες ο Ισραηλινός Νομπελίστας.

 

«Γίνετε οι καλύτεροι στην τάξη σας, στο σχολείο σας. Και σήμερα μπορείτε να το κάνετε αυτό γιατί η πληροφορία είναι παντού διαθέσιμη και μπορείτε να μιλήσετε στους καθηγητές σας ελεύθερα. Οι καθηγητές σήμερα δεν είναι απόμακροι, είναι κανονικοί άνθρωποι και θα σας μιλήσουν αν ενδιαφέρεστε», συμπληρώνει ο Νταν Σέχτμαν, ο οποίος ασχολείται με την εκπαίδευση σε όλα τα επίπεδα μόρφωσης των νέων σε παγκόσμια κλίμακα, καθώς και με την ενθάρρυνση της καινοτομίας, μέσω μικρών ερευνητικών εταιρειών.

 

«Αν έχετε ευρεία γνώση της επιστήμης και μια κάποια εξειδίκευση, σας υπόσχομαι πως θα έχετε μια καταπληκτική επιστημονική καριέρα», τονίζει ο Νταν Σέχτμαν.

 

Νόμπελ Χημείας και …«Όσκαρ» επιμονής και υπομονής

 

Ο Νταν Σέχτμαν ήταν στις Ηνωμένες Πολιτείες, όταν κοιτώντας μέσα από το ηλεκτρονικό μικροσκόπιό του, μια ημέρα του Απρίλη, αναφώνησε στα εβραϊκά: «έιν χαγιά καζότ!» (σ.σ. κυριολεκτικά μεταφράζεται «δεν υπάρχει τέτοιο ζώο», παραπέμπει σε ανέκδοτο της δεκαετίας του ΄80 και στη σύγχρονη εβραϊκή σημαίνει «αδύνατο»). Κι όμως αυτό που τότε του φαινόταν «αδύνατο» αποδείχθηκε όχι απλώς δυνατό αλλά και μια επιστημονική ανακάλυψη, που παρά το γεγονός ότι αρχικά αμφισβητήθηκε από μέρος της επιστημονικής κοινότητας, κάποια χρόνια αργότερα όχι απλώς αναγνωρίστηκε αλλά τοΘ χάρισε και το πολυπόθητο Νόμπελ.

 

Ο Ισραηλινός επιστήμονας είχε δει με το ηλεκτρονικό του μικροσκόπιο κρυστάλλους με πενταγωνική συμμετρία, κάτι που έως τότε θεωρείτο αδύνατο από τους κρυσταλλογράφους, που στη συντριπτική πλειονότητά τους πίστευαν ότι όλοι οι κρύσταλλοι έχουν περιστροφική συμμετρία, δηλαδή η ατομική δομή τους φαίνεται ίδια από όποια πλευρά κι αν τη δεις.

 

«Αρχικά δεν συνειδητοποίησα ότι είχα κάνει μια ανακάλυψη. Είδα ότι κάτι είναι πολύ περίεργο αλλά δεν ήξερα ότι είχα μια μεγάλη ανακάλυψη. Μετά προσπάθησα να κατανοήσω τι έχω. Έκανα καθημερινά πειράματα για αρκετό καιρό», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Νταν Σέχτμαν, ο οποίος όταν επέστρεψε από τις ΗΠΑ στο πανεπιστήμιό του, το φημισμένο Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Ισραήλ Technion ένωσε τις δυνάμεις του με τον Ιλάν Μπλεχ (Ilan Blech), ο οποίος, όπως εξηγεί, ανέπτυξε ένα μοντέλο που θα μπορούσε να εξηγήσει το εύρημά του. «Στείλαμε μαζί ένα επιστημονικό κείμενο προς δημοσίευση, απορρίφθηκε, στείλαμε ένα ακόμα κείμενο μαζί με κάποιους άλλους ανθρώπους, τελικά δημοσιοποιήθηκε και πολλοί άνθρωποι συντάχθηκαν μαζί μας άμεσα και μια νέα επιστήμη “γεννήθηκε”. Πήραν την ανακάλυψή μου και τη μετέτρεψαν σε μια ταχεία αναπτυσσόμενη επιστήμη», εξηγεί με ενθουσιασμό.

 

Και πώς, άλλωστε, να μην είναι ενθουσιασμένος, όταν αρχικά ήρθε αντιμέτωπος με τη χλεύη μερίδας των συναδέλφων του. «Δεν υπάρχουν ημι-κρύσταλλοι, υπάρχουν μόνο ημι-επιστήμονες», φέρεται να έλεγε για την ανακάλυψή του ο βραβευμένος δυο φορές με Νόμπελ, Λίνους Πόλινγκ (Linus Pauling), γεγονός που όχι απλώς δεν πτόησε τον Νταν Σέχτμαν, αλλά τον όπλισε με περισσότερο πείσμα, υπομονή κι επιμονή. «Έκανε λάθος παρόλο που ήταν ίσως ο μεγαλύτερος χημικός του 20ου αιώνα, έγραψε βιβλία και ήταν μεγάλος επιστήμονας. Αλλά εγώ ήμουν ειδικός στην ηλεκτρομικροσκοπία και αυτός όχι. Κι αυτή ήταν η ειδοποιός διαφορά», λέει χαρακτηριστικά ο Ισραηλινός νομπελίστας.

 

«Εξαρτάται από τον χαρακτήρα του καθενός. Εγώ έχω χαρακτήρα. Είμαι ο χειρότερος επικριτής του εαυτού μου. Πρέπει να πειστώ πως έχω δίκιο, κι αυτό είναι πολύ πιο δύσκολο από το να πείσεις άλλους ανθρώπους. Αλλά μόλις πειστώ πως έχω δίκιο στέκομαι στο ανάστημά μου. Έχεις ερωτήματα, έχεις αμφιβολίες, μπορούμε να τις συζητήσουμε και να σου δείξω πως έχεις άδικο. Αν πείσω τον εαυτό μου μπορώ να πείσω τους πάντες», τονίζει.

 

Με οδηγό έναν μεγεθυντικό φακό και τον Ιούλιο Βερν

 

Η …επιστημονική καριέρα του Νταν Σέχτμαν, όπως λέει ο ίδιος χαριτολογώντας, ξεκίνησε σε ηλικία μόλις 7 ετών, όταν ο παππούς του τού χάρισε «ένα πολύ ενδιαφέρον δώρο», ένα μεγεθυντικό φακό. «Περπατούσα με τον μεγεθυντικό μου φακό στους αγρούς, κοιτώντας τα λουλούδια και τα έντομα και ερωτεύτηκα τον κόσμο των μικρών πραγμάτων. Η μικροσκοπία πάντα με έλκυε», σημειώνει.

 

Ο μεγεθυντικός αυτός φακός και το βιβλίο του Ιουλίου Βερν «Το Μυστηριώδες Νησί» και ειδικότερα ένας χαρακτήρας μέσα σ΄ αυτό, ο μηχανικός, ήταν αυτό που του κίνησε την περιέργεια και θέλησε να ασχοληθεί με τη συγκεκριμένη επιστήμη. «Ο χαρακτήρας αυτός μπορούσε να κάνει τα πάντα και ήθελα να γίνω σαν κι αυτόν!», λέει, εξηγώντας πώς ερωτεύτηκε τελικά την επιστήμη.

 

Σήμερα, με τον «βαρύ» τίτλο του Νομπελίστα στο βιογραφικό του -και όχι μόνο- ο Νταν Σέχτμαν γυρνάει όλο τον κόσμο δίνοντας ομιλίες και διαλέξεις και έχει αναπτύξει συνεργασίες στις ΗΠΑ και στην Κίνα, όπου έχει μάλιστα ανοίξει κι ένα ερευνητικό εργαστήριο στην πόλη Σιάν, ενώ συνεργάζεται επίσης με φορείς στην Ιαπωνία, τη Γαλλία, την Πολωνία κ.ά. Και παρόλο που αγαπά την Ελλάδα και τον ελληνικό πολιτισμό και πρόγονοί του έζησαν στη Θεσσαλονίκη, οι πολλές επαγγελματικές του δραστηριότητες δεν του επιτρέπουν να της αφιερώσει όσο χρόνο ενδεχομένως θα ήθελε. «Μπορώ να έρχομαι για ομιλίες και να μένω μερικές μέρες εδώ αλλά δεν μπορώ να αφιερώσω περισσότερο χρόνο γιατί δεν έχω!», εξηγεί, με την υπόσχεση, ωστόσο, να επιστρέψει.