Η έκθεση του ΕΣΕΚΑΑΔ (πρώην ΕΣΥΠ) για τα διετή εντός των ΑΕΙ, η οποία παραδόθηκε από τον πρόεδρό του καθηγητή Σπύρο Γεωργάτο, την κ. Χρύσα Παπαδάκη (ΕΙΕΑΔ) και τον κ. Σταύρο Γαβρόγλου (ΕΙΕΑΔ) προς τον υπουργό παιδείας κ. Κώστα Γαβρόγλου, περιλαμβάνει εκτός των άλλων και 14 προτάσεις για την δημιουργία των προγραμμάτων.

Κωνσταντίνος Αδριανουπολίτης

Εκπαιδευτικός – Ερευνητής

Αντιπρόεδρος Ε.Ε.Τ.Ε.Κ.

Οι προτάσεις έγιναν προφανώς με σκοπό να φωτισθεί ο νέος θεσμός, ο οποίος παρά τις νομοθετικές ρυθμίσεις παραμένει άγνωστος σε ότι αφορά τον τρόπο εφαρμογής του.

 

Μελετώντας κανείς τις προτάσεις αυτές διαπιστώνει ότι δε φαίνεται να φωτίζουν, αλλά σε πολλές περιπτώσεις να συσκοτίζουν, λόγω των πολλών αοριστιών οι οποίες σε κάποιες περιπτώσεις μοιάζουν με ευχολόγιο δημιουργώντας πλήθος ερωτημάτων.

 

 Παρατηρήσεις – Ερωτήματα

 

Μετά από μελέτη της έκθεσης διατυπώνουμε τις εξής παρατηρήσεις και ερωτήματα:

 

  1. Είναι γεγονός ότι τα ΑΕΙ και κυρίως τα πανεπιστήμια δεν έχουν δείξει, μέχρι στιγμής, ιδιαίτερη επιθυμία να λειτουργήσουν τα διετή προγράμματα.

Οι λόγοι  για τους οποίους διατηρούν επιφυλάξεις είναι ότι μέχρι στιγμής οι νομοθετικές ρυθμίσεις αφήνουν  κενά σε ότι αφορά τον τρόπο εφαρμογής και τον τρόπο λειτουργίας του νέου θεσμού.

Επιπλέον δεν έχουν διαχειριστεί ποτέ στο παρελθόν προγράμματα επαγγελματικής εκπαίδευσης εκτός προπτυχιακών σπουδών.

Με δεδομένη την κατάσταση σε ελλείψεις οικονομικών πόρων, σε μόνιμο εκπαιδευτικό προσωπικό, φαίνεται λογικό να διατηρούν επιφυλάξεις.

Δεν πρέπει να  μην αναφέρουμε το σοβαρό πρόβλημα διαχείρισης ενός πολύ μεγάλου αριθμού φοιτητών, τον μεγαλύτερο πανευρωπαϊκά, ο οποίος για το προσεχές ακαδημαϊκό έτος αυξήθηκε εκ νέου!

Να σημειώσουμε εδώ ότι όσο αυξάνεται ο αριθμός εισαγομένων στα ΑΕΙ τόσο μειώνεται ο αριθμός των ενδιαφερομένων για μεταδευτεροβάθμια Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση.

 

  1. Για την οικονομική στήριξη των διετών προγραμμάτων αλλά και της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης υπάρχουν στη χώρα μας μεγάλα κονδύλια του ΕΣΠΑ.

 

Στην έκθεση αναφέρεται σε πολλά σημεία η οικονομική δυσπραγία των ΑΕΙ, η υλοποίηση του θεσμού χωρίς σημαντικό πρόσθετο κόστος, η εμπλοκή των κοινωνικών εταίρων για να συνδράμουν οικονομικά κ.λ.π. Δίνεται η εντύπωση, αντίθετη με την αρχική,  ότι τα διετή προγράμματα δεν θα έχουν την ουσιαστική οικονομική στήριξη του ΕΣΠΑ.

Το ερώτημα λοιπόν που τίθεται είναι, τα προγράμματα αυτά θα έχουν την κύρια οικονομική στήριξη από το ΕΣΠΑ ή θα επιβαρύνουν τους πενιχρούς πόρους των ΑΕΙ;

 

3) Το εκπαιδευτικό μας σύστημα (και η Τριτοβάθμια εκπαίδευση) είναι προσανατολισμένο στη θεωρητική – ακαδημαϊκή γνώση και παρουσιάζει μεγάλα κενά στην εφαρμοσμένη γνώση και τις δεξιότητες, στοιχεία τα οποία αποτελούν τη βάση των διετών προγραμμάτων.

Η δήλωση του υπουργού παιδείας κ. Γαβρόγλου ότι «Παίρνει «20»στις Πανελλαδικές Εξετάσεις  αυτός που δεν ξεχνά ούτε μια λέξη από την όποια σελίδα» κ.λ.π.», καταδεικνύει ότι το εκπαιδευτικό μας σύστημα εάν δεν υποστεί βαθιές τομές και επαναπροσανατολισμό,  είναι γενικά ακατάλληλο για θεσμούς όπως τα διετή προγράμματα.

Στα προγράμματα αυτά  χρειάζεται κριτική σκέψη, εφαρμοσμένη γνώση, δεξιότητες και όχι. βερμπαλισμός.

 

Τα διετή προγράμματα  απευθύνονται βέβαια, σε αποφοίτους ΕΠΑ.Λ. οι οποίοι έχουν έφεση προς την εφαρμοσμένη γνώση και τις δεξιότητες, αλλά παρουσιάζουν κενά στα γενικά μαθήματα για τα  οποία  ευθύνεται η 9ετής υποχρεωτική εκπαίδευση, η οποία λειτουργεί ως διάδρομος, τον οποίο διαβαίνουν οι πάντες χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια.

 

Η έκθεση του ΕΣΕΚΑΑΔ αναφέρει όμως ότι: «Προκειμένου περί των διετών προγραμμάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης στα Α.Ε.Ι, θα πρέπει να διερευνηθεί εάν τα ιδρύματα θα μπορούσαν να παρέχουν πιστοποίηση στους αποφοίτους τους μέσω των τελικών εξετάσεων. Εάν αυτό γινόταν δυνατό, η ελκυστικότητα του νέου θεσμού θα ήταν μεγάλη».

 

Η διχογνωμία μεταξύ υπουργού και ΕΣΕΚΑΑΔ στο θέμα της πιστοποίησης είναι προφανής. Ότι για τον υπουργό θεωρείται δεδομένο κατά το ΕΣΕΚΑΑΔ  τίθεται προς διερεύνηση.

 

Τι υπερισχύει η έκθεση του ΕΣΕΚΑΑΔ ή η δήλωση του κ. υπουργού; Στο ερώτημα αυτό δεν έχουμε απάντηση.

 

8) Για τη συνέχεια των σπουδών στα ΑΕΙ μετά την αποφοίτηση από τα διετή προγράμματα η έκθεση αναφέρει: «Ένα σύστημα πιστωτικών μονάδων, σε συνδυασμό με ειδικά κατ’ επιλογήν μαθήματα, θα μπορούσαν να δημιουργήσουν έναν μηχανισμό αξιολογικής, αλλά και διευκολυνόμενης πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση».

 

Τα συστήματα πιστωτικών μονάδων τα οποία χρησιμοποιούνται στα εκπαιδευτικά συστήματα και τα συστήματα κατάρτισης είναι το ECTS και το και το ECVET

Το σύστημα ECTS αφορά τις σπουδές Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης και στηρίζεται σε πιστωτικές μονάδες, που εκφράζουν τον απαιτούμενο φόρτο εργασίας κάθε φοιτητή/σπουδαστή για να επιτύχει τους αντικειμενικούς στόχους ενός προγράμματος σπουδών.

Το σύστημα εξασφαλίζει στους φοιτητές/σπουδαστές μεγαλύτερη κινητικότητα, επιτρέπει πιο ευέλικτους δρόμους για την αναγνώριση των πτυχίων τους και βοηθά τα ιδρύματα στη βελτίωση της ποιότητας και της διαφάνειας των παρερχομένων σπουδών

Βοηθά επίσης στην αμοιβαία αναγνώριση των παρερχομένων σπουδών. Οι πιστωτικές μονάδες είναι στενά συνδεδεμένες με τα μαθησιακά αποτελέσματα (γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες) που αποκτά ένας φοιτητής με την επιτυχή ολοκλήρωση μιας διαδικασίας μάθησης

 

Το ECVET είναι ένα σύστημα μεταφοράς και συσσώρευσης πιστωτικών μονάδων και χρησιμοποιείται στην Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση. Στόχος του ECVET είναι να διευκολύνει την αναγνώριση, μεταφορά και συγκέντρωση των μαθησιακών επιτευγμάτων που έχουν αποκτηθεί στο πλαίσιο εκπαιδευτικών συστημάτων διαφορετικών χωρών αλλά και διαφορετικών εκπαιδευτικών συστημάτων μέσα στην ίδια χώρα, στην προσπάθεια των ατόμων να αποκτήσουν ένα τίτλο/προσόν.

Το ECVET βασίζεται σε αρχές, έννοιες και διαδικασίες που αναπτύχθηκαν από τα κράτη μέλη σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και έχουν ψηφιστεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο στις 18 Ιουνίου 2009.

 

Δύο αναγκαίες προϋποθέσεις για την εφαρμογή του ECVET είναι:

α) Η υιοθέτηση της προσέγγισης των μαθησιακών αποτελεσμάτων στο σχεδιασμό των τίτλων και των προγραμμάτων σπουδών.

β) Η διάρθρωση των προγραμμάτων σπουδών με βάση τη λογική των ενοτήτων μαθησιακών αποτελεσμάτων/ σπονδύλων.

 

Συμπερασματικά μπορούμε να αναφέρουμε ότι για τα ΚΕΕ, τα οποία προσφέρουν Επαγγελματική Εκπαίδευση, ισχύει το σύστημα ECVET, οι πιστωτικές μονάδες δεν αντιστοιχούνται με τις μονάδες του συστήματος ECTS και συνεπώς είναι άγνωστο πως θα γίνει η συνέχιση σπουδών στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.

 

  1. Τα διετή προγράμματα θα παρέχουν Τεχνολογική Επαγγελματική Εκπαίδευση και θα οδηγούν στο επίπεδο 5, το οποίο βρίσκεται μεταξύ της λυκειακής βαθμίδας (επίπεδο 4) και της Ανώτατης Εκπαίδευσης (επίπεδο 6). Στην έκθεση του ΕΣΕΚΑΑΔ δεν αναφέρεται κανενός είδους συνέργεια με τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.

Αντίθετα βάσει του Ν. 4521/2018, άρθρο 8 ορίζεται ότι  «Τα μαθήματα διεξάγονται σε χώρους του οικείου Α.Ε.Ι., καθώς και σε κτίρια σχολικών μονάδων Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης απογευματινές μόνο ώρες, ή άλλα κτίρια, που πληρούν τις σχετικές προϋποθέσεις και παραχωρούνται για το σκοπό αυτόν στο οικείο Α.Ε.Ι.».

Στην προκειμένη περίπτωση τα σχολικά κτίρια που πληρούν τις σχετικές προϋποθέσεις είναι κυρίως τα κτίρια της Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης τα οποία διαθέτουν και εργαστηριακούς χώρους.

Τα Α.Ε.Ι. εάν δεν διαθέτουν κατάλληλους εργαστηριακούς χώρους για τις ανάγκες των διετών προγραμμάτων, τότε θα χρησιμοποιούν και τα Εργαστηριακά Κέντρα (Ε.Κ.) και τα Σχολικά Εργαστήρια των ΕΠΑ.Λ., προφανώς με ένα σύστημα παραχώρησης και λειτουργίας όμοιο με εκείνο των ΙΕΚ.

 

  1. Στην έκθεση αναφέρεται ότι πριν την οριστικοποίηση των προγραμμάτων « Θα πρέπει να διερευνηθούν σημαντικά ζητήματα όπως η διαθεσιμότητα των τοπικών παραγωγικών μονάδων για πρακτική άσκηση, η σχέση με υπάρχοντα προγράμματα μαθητείας και οι δυνατότητες διεθνών ανταλλαγών».

 

Δεν προτείνεται και εδώ εάν θα εφαρμοστεί κάποιο σύστημα πρακτικής άσκησης ή μαθητείας, δεδομένου ότι εφαρμόζεται ήδη πρακτική άσκηση στα ΑΕΙ, πρακτική άσκηση ή μαθητεία στα ΙΕΚ και μαθητεία στο Μεταλυκειακό Έτος των ΕΠΑ.Λ.

Δεν αναφέρεται τίποτα για την παροχή κινήτρων στον ιδιωτικό τομέα προκειμένου να δέχονται για πρακτική άσκηση ή μαθητεία σπουδαστές των διετών.

Σημειώνουμε ότι σήμερα ο ιδιωτικός τομέας είναι απρόθυμος να δεχθεί μαθητευόμενους από τα ΕΠΑ.Λ. και η μαθητεία γίνεται κυρίως στο δημόσιο τομέα.

Δεν αναφέρεται επίσης κάτι για το πρόγραμμα μαθητείας μέσω του προγράμματος Erasmuspro, το οποίο αφορά την Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση το οποίο προβλέπει εκπαίδευση σε φορείς ΕΕΚ ή και εταιρείες του εξωτερικού από 3 μέχρι και 12 μήνες (long-term mobility).

Η μαθητεία μέσω του προγράμματος Erasmuspro είναι ιδιαίτερα ελκυστική διότι η αμοιβή των μαθητευομένων δεν είναι το 75% του κατώτατου ελληνικού ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη, αλλά

αγγίζει ή ξεπερνά τα 1.000€. Επιπλέον το πρόγραμμα καλύπτει όλα τα έξοδα, πλην της διατροφής, οι μαθητευόμενοι ωφελούνται από τις γλωσσικές και πολυπολιτισμικές δεξιότητες που αποκτούν και το σημαντικότερο αποκτούν γνώσεις νέας τεχνολογίας, άγνωστες στη χώρα μας, τις οποίες μπορούν να χρησιμοποιήσουν όταν αποφασίσουν να εργαστούν στην Ελλάδα.

 

 

Αντί όλων αυτών των συστημάτων για την πρακτική άσκηση και τη μαθητεία το ΕΣΕΚΑΑΔ  προτείνει  και πάλι… διερεύνηση.

 

  1. Η έκθεση προτείνει τη δημιουργία ειδικοτήτων με «αναδυόμενο» χαρακτήρα, που συνδυάζουν τεχνικές δεξιότητες με «Key Enabling Technologies» (όπως τα μικροηλεκτρονικά, η βιομηχανική βιοτεχνολογία, τα νανοϋλικά και η φωτονική.

Φαίνεται ότι οι συντάξαντες την έκθεση αγνοούν ότι στην Ελλάδα καμιά επιχείρηση δεν έχει ως αντικείμενο  τα μικροηλεκτρονικά ή τα νανοϋλικά και συνεπώς οι απόφοιτοι δεν πρόκειται να εργαστούν σε καμιά επιχείρηση στην Ελλάδα,  εκτός εάν προορίζονται για μετανάστες.

 

  1. Σε πολλά σημεία της έκθεσης αναφέρεται ότι είναι απαραίτητη η συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων.

Στη σύνταξη αυτής της έκθεσης έχουν κληθεί και έχουν καταθέσει οι κοινωνικοί εταίροι τις προτάσεις τους;

Έχουν καταθέσει προτάσεις  το σύνολο των μελών του ΕΣΕΚΑΑΔ για ένα τόσο σοβαρό θέμα;

 Έχουν καταθέσει τις προτάσεις τους μέλη του ΕΣΕΚΑΑΔ, όπως οι πρόεδροι ΟΛΜΕ, ΔΟΕ, ΟΙΕΛΕ, ο πρόεδρος του ΙΕΠ κ.λ.π. και εάν έγινε αυτό γιατί δεν ανακοινώθηκε τίποτα;

  1. Το ΕΣΕΚΑΑΔ αναφέρει στην έκθεσή του ότι «χωρίς καινοτομικά στοιχεία τα προγράμματα αυτά θα διολισθήσουν σε «τετριμμένα» σχήματα επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, που έχουν μικρή επιρροή στον μετασχηματισμό της οικονομίας».

Μια χρήσιμη πρόταση που θα μπορούσε να γίνει από το ΕΣΕΚΑΑΔ προς την πολιτική ηγεσία είναι η δημιουργία Πειραματικών Επαγγελματικών Λυκείων, στα οποία θα εφαρμόζονται καινοτόμα προγράμματα ώστε οι απόφοιτοι των σχολείων αυτών οι οποίο λαμβάνουν πτυχίο επιπέδου 4 θα έχουν μια προπαιδεία και θα είναι εξοικειωμένοι στα καινοτόμα προγράμματα των ΚΕΕ, τα οποία παρέχουν πτυχία επιπέδου 5. Θα ήταν πολύ σπουδαίο όπου δημιουργείται διετές πρόγραμμα στην ίδια πόλη να λειτουργεί και ένα Πειραματικό ΕΠΑ.Λ.

 Η ίδρυση και λειτουργία Πειραματικών Επαγγελματικών Λυκείων, η αναγκαιότητα των οποίων είναι προφανής, έχει θεσμοθετηθεί με το Ν. 3966/2011, άρθρα 37 και 51 τα οποία δεν ιδρύθηκαν ποτέ. Η διαδικασία θεσμοθέτησης συνεχίστηκε και με το Ν. 4186/2013, άρθρο 5 όπου φαίνεται ότι είναι αναγκαία η ίδρυση, διότι δόθηκε το δικαίωμα να ιδρύει ακόμη και ο ΟΑΕΔ Πρότυπα Πειραματικά Λύκεια Μαθητείας, τα οποία δεν ιδρύθηκαν ποτέ. Η «προσπάθεια» συνεχίστηκε και τα «Πειραματικά Επαγγελματικά Λύκεια» θεσμοθετούνται εκ νέου με το Ν. 4327/2015, άρθρο 5 και ο τότε υπουργός κ. Ν. Φίλης δήλωσε ότι σύντομα θα λειτουργήσουν αλλά δε λειτούργησαν ποτέ. Έκτοτε δεν ασχολήθηκε κανείς στο υπουργείο παιδείας και το θέμα ξεχάστηκε! Το πρόγραμμα «Μια νέα αρχή για τα ΕΠΑ.Λ.» το οποίο επιδοτείται γενναία από το ΕΣΠΑ, δεν προβλέπει επίσης οτιδήποτε σχετικά με ίδρυση και λειτουργία Πειραματικών ΕΠΑ.Λ.

  1. Η εμπλοκή τόσων πολλών φορέων, υπουργείων, οργανισμών, εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, επιμελητηρίων, επιστημονικών ενώσεων κ.λ.π. δημιουργούν βάσιμες επιφυλάξεις για την επιτυχία του θεσμού.

Είναι δεδομένη η πολυνομία, η γραφειοκρατία, η ασυνεννοησία, τα συντεχνιακά τα τοπικιστικά συμφέροντα που επικρατούν στην Ελλάδα  και πρόκειται να δημιουργήσουν δύσκολο διαχειριστικό πεδίο. Η απλούστευση των διαδικασιών είναι απαραίτητη.

 

Ίδωμεν