Πρόγραμμα ρυθμίσεων-«μαμούθ» σε «κόκκινα» δάνεια όλων των κατηγοριών ύψους 2 δισ. ευρώ κατά μέσο όρο τον μήνα ως και τα τέλη του 2019 περιλαμβάνει ο στρατηγικός σχεδιασμός των τραπεζών μετά τις ασκήσεις προσομοίωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), που ολοκληρώθηκαν χωρίς δυσάρεστες εκπλήξεις στις αρχές του περασμένου μήνα.

Οι όροι εξόφλησης που είναι διατεθειμένα σε αυτή τη συγκυρία να προσφέρουν τα πιστωτικά ιδρύματα στους πελάτες τους με ληξιπρόθεσμες οφειλές θα είναι πιο ελκυστικοί από ποτέ, δημιουργώντας μια μοναδική ευκαιρία σε όσους αποδεδειγμένα αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες να τακτοποιήσουν με ευνοϊκό τρόπο το χρέος τους.

«Πλέον έχουμε μάθει πολλά από τα λάθη του παρελθόντος και οι διευθετήσεις που προτείνουμε είναι πραγματικά γενναίες» τονίζει γενικός διευθυντής συστημικού ομίλου. Η αλήθεια είναι ότι από τα περίπου 50 δισ. ευρώ δανείων που έχουν ρυθμιστεί έως σήμερα, το 20%, δηλαδή περί τα 10 δισ. ευρώ, έχουν εμφανίσει ξανά καθυστέρηση μεγαλύτερη των τριών μηνών. Ο βασικός λόγος για αυτή την αποτυχία είναι ότι οι αρχικές παρεμβάσεις που έγιναν δεν ήταν όσο… δραστικές χρειαζόταν.

Πάγωμα και «κούρεμα»

Στο πλαίσιο αυτό μόνο τυχαία δεν είναι η σημαντική αύξηση τους τελευταίους μήνες των μακροπρόθεσμων ρυθμίσεων, μεγάλο μέρος των οποίων προβλέπει τον διαχωρισμό των οφειλών σε δύο τμήματα: στο πρώτο, για το οποίο εκτιμάται ότι μπορεί να εξυπηρετηθεί βάσει των οικονομικών δεδομένων του πελάτη, και στο δεύτερο που «παγώνει» για ένα διάστημα έως και τα 15 έτη.

«Αναμφίβολα είναι προτιμότερο για μια τράπεζα να “πρασινίσει” μέρος ενός προβληματικού ανοίγματος δίνοντας στον δανειολήπτη την προοπτική να του χαρίσει ένα μέρος από τις οφειλές εάν είναι συνεπής στον διακανονισμό που θα συμφωνηθεί, από το να είναι εξ ολοκλήρου μη εξυπηρετούμενο. Αλλο να έχει ένα δάνειο 100% “κόκκινο”, δηλαδή να μην εξυπηρετείται καθόλου με τους τρέχοντες όρους αποπληρωμής, και άλλο να καταστεί κατά 50% πράσινο. Η δεύτερη εκδοχή είναι σίγουρα προτιμότερη» υπογραμμίζει στέλεχος εταιρείας διαχείρισης επισφαλειών που έλαβε πρόσφατα σχετική άδεια από την Τράπεζα της Ελλάδος.

Οπως εξηγεί, μετά την ολοκλήρωση των πανευρωπαϊκών stress tests, που έβαλαν σε δεύτερη μοίρα στις αρχές του 2018 το κομμάτι των αναδιαρθρώσεων, τόσο οι εσωτερικές bad banks όσο και οι ανεξάρτητες εταιρείες που έχουν αναλάβει τη διαχείριση μέρους των επισφαλών χαρτοφυλακίων θα πατήσουν γκάζι. Εφόσον δεν προκύψουν εξωγενείς παράγοντες, ικανοί να επηρεάσουν δραματικά το μακροοικονομικό περιβάλλον, είναι εφικτή η ρύθμιση ανοιγμάτων άνω των 30 δισ. ευρώ μέχρι και το τέλος του 2019.

Με τον τρόπο αυτόν, οι διοικήσεις των τραπεζών ευελπιστούν ένα μεγάλο μέρος της συνολικής προσαρμογής άνω των 30 δισ. ευρώ που καλούνται να πετύχουν σε αυτό το διάστημα να προέλθει από την οργανική διαχείριση και όχι από διαγραφές καταγγελμένων απαιτήσεων, όπως συμβαίνει έως τώρα σε μεγάλο βαθμό.

Ο στόχος του 2022

Μόνο υπό αυτήν την προϋπόθεση θα μπορέσουν να επιτύχουν τους στόχους που έχουν συμφωνήσει με τον επόπτη τους, τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (SSM), και να θέσουν τις βάσεις για την οριστική εξυγίανση των ισολογισμών τους μέχρι και το 2022. Εως τότε το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων θα πρέπει να υποχωρήσει σε μονοψήφια επίπεδα, ώστε να πληρούν οι εγχώριες τράπεζες τα κριτήρια που θα τεθούν για ένταξη στην υπό δημιουργία ευρωπαϊκή τραπεζική ένωση κάποια στιγμή στο πρώτο μισό της επόμενης δεκαετίας.

Αναμφίβολα, τη στρατηγική των τραπεζών εξυπηρετεί η βελτίωση της συναλλακτικής κουλτούρας των δανειοληπτών, οι οποίοι μετά την ενεργοποίηση των πλειστηριασμών έχουν μεγαλύτερη διάθεση να τακτοποιήσουν υποθέσεις παρελθόντων ετών. Πρόσθετη στήριξη προσφέρει η βελτίωση της οικονομικής δραστηριότητας, που συμβάλλει στην ομαλότερη εξυπηρέτηση των νέων δόσεων που συμφωνούνται.

Οι τράπεζες το επόμενο διάστημα, πέρα από τις προληπτικές ρυθμίσεις σε ανοίγματα αβέβαιης είσπραξης, θα δώσουν ιδιαίτερη έμφαση και στους πελάτες με μη καταγγελμένα δάνεια, που ωστόσο δεν εξυπηρετούνται για μεγάλο διάστημα πέραν του έτους. Είναι χαρακτηριστικό ότι καθυστέρηση μεγαλύτερη των 12 μηνών παρουσιάζουν περισσότερα από 7 στα 10 «κόκκινα» δάνεια.

Περισσότερο από δύο χρόνια έχουν να πληρώσουν δόση σχεδόν οι μισοί «κόκκινοι» οφειλέτες στο σύνολο των «κόκκινων» χαρτοφυλακίων, με το μεγαλύτερο πρόβλημα να εντοπίζεται στη στεγαστική πίστη, όπου το 65% των οφειλών παραμένει μη εξυπηρετήσιμο.

Στο μικροσκόπιο των τραπεζών 157.000 οφειλέτες του νόμου Κατσέλη

Στο μικροσκόπιο των τραπεζών θα βρεθούν το επόμενο διάστημα ανοίγματα 13 δισ. ευρώ που βρίσκονται στην ουρά για δικαστική διευθέτηση μέσω του νόμου για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά. Πρόκειται συνολικά για 157.000 οφειλέτες, οι οποίοι έχουν κάνει αίτηση για ρύθμιση και περιμένουν την εκδίκαση της υπόθεσής τους. Οι τράπεζες δεν θα καθίσουν με σταυρωμένα τα χέρια περιμένοντας το δικαστήριο, καθώς τα σχετικά μεγέθη μόνο αμελητέα δεν είναι.
Είναι χαρακτηριστικό ότι περίπου 1 στα 3 κόκκινα στεγαστικά δάνεια ανήκει σε αυτή την κατηγορία, καθώς και 1 στα 4 καταναλωτικά δάνεια. Μετά τις τελευταίες αλλαγές που άρουν το τραπεζικό απόρρητο για όσους έχουν αιτηθεί ένταξη σε καθεστώς νομικής προστασίας της κατοικίας τους, υπάρχει αισιοδοξία ότι ένα μεγάλο μέρος των δανειοληπτών θα προτιμήσει να ρυθμίσει το δάνειό του απευθείας στην τράπεζα.

Είναι χαρακτηριστικό ότι 4 στις 10 δικαστικές αποφάσεις που έχουν ληφθεί έως σήμερα εκδίδονται υπέρ των τραπεζών, καθώς αποδείχθηκε εν τέλει ότι οι δανειολήπτες είχαν την ευχέρεια αποπληρωμής των χρεών τους είτε μέσω των εισοδημάτων τους ή με τη ρευστοποίηση της ακίνητης περιουσίας τους.

Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να επιβαρύνονται με τόκους υπερημερίας και με τα έξοδα του δικαστηρίου, ενώ βρίσκονται με την πλάτη στον τοίχο, καθώς ανοίγει ο δρόμος για τον πλειστηριασμό της κατοικίας τους.

Στην περίπτωση όμως που επιλεγεί, πριν από τη συνεδρίαση του Ειρηνοδικείου, η απευθείας διαπραγμάτευση με την τράπεζα, οι ρυθμίσεις που προτείνονται είναι εξίσου γενναιόδωρες με αυτές που αποφασίζονται στο πλαίσιο του νόμου για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, ενώ ταυτόχρονα διασφαλίζεται η προστασία του ακινήτου.

Οι κακοπληρωτές

Παράλληλα, οι τράπεζες θα εξετάσουν πιο προσεκτικά τις περιπτώσεις των οφειλετών που έχουν ήδη ρυθμίσει το χρέος τους με δικαστική απόφαση αλλά δεν το εξυπηρετούν. Οπως επισημαίνει τραπεζική πηγή, υπάρχουν αρκετές τέτοιες περιπτώσεις, με τις οποίες τα πιστωτικά ιδρύματα δεν έχουν ασχοληθεί έως τώρα ιδιαίτερα και πλέον έχουν αποφασίσει να το πράξουν.

Σημειώνεται ότι με την επικαιροποιημένη νομοθεσία, μετά την παρέλευση τριών μηνών καθυστέρησης στην πληρωμή των δόσεων, η διαδικασία για την απώλεια της ρύθμισης αλλά και της προστατευόμενης κατοικίας είναι άμεση, δημιουργώντας ένα ισχυρό αντικίνητρο στους κακοπληρωτές να συνεχίζουν να μην εξυπηρετούν το χρέος τους. Με τον εντοπισμό αυτών των περιπτώσεων, οι δράσεις που θα αναληφθούν εκτιμάται ότι θα οδηγήσουν σε αύξηση των εισπράξεων και από τη συγκεκριμένη κατηγορία δανειοληπτών.