«Το σχολείο δεν είναι σχεδιασμένο για να προετοιμάζει μαθητές για τις και οι Πανελλαδικές Εξετάσεις δεν είναι σχεδιασμένες για να προετοιμάζονται στο σχολείο». Τη διαπίστωση έκανε, μιλώντας χθες στην «Κ», ο έμπειρος μαθηματικός-αναλυτής Στράτος Στρατηγάκης. Το κενό έρχεται να καλύψει μια «βιομηχανία Πανελλαδικών Εξετάσεων», η οποία τρέφεται από την αγωνία των υποψηφίων και των γονιών τους (και κυρίως αυτών) και ενισχύεται κάθε φορά που το υπουργείο Παιδείας προχωρά σε αλλαγές στο σύστημα. Και στην Ελλάδα οι αλλαγές στο εξεταστικό σύστημα είναι συνεχείς: υπολογίζονται σε 40 μικρές ή μεγαλύτερες αλλαγές κατά τη διάρκεια της μεταπολίτευσης.

Ειδικότερα, οι Πανελλαδικές Εξετάσεις που θα ξεκινήσουν αύριο για τους υποψηφίους των επαγγελματικών λυκείων και την Παρασκευή για τη μεγάλη ομάδα υποψηφίων, των γενικών λυκείων, είναι διαγωνισμός συμπλήρωσης θέσεων. Σκοπός κάθε υποψηφίου είναι να βρεθεί μέσα στους πρώτους που θα εισαχθούν. Αυτή η ανταγωνιστική σχέση δεν μπορεί να υποστηρίζεται από το σχολείο, καθώς είναι έξω από τη λογική και τους παιδαγωγικούς σκοπούς του.

Ενδεικτικά, τα θέματα στις Πανελλαδικές Εξετάσεις είναι συνδυαστικά, δηλαδή για την ορθή απάντησή τους απαιτείται συνδυασμός γνώσεων διαφορετικών κεφαλαίων. Προφανώς πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η διδασκαλία της ύλης για να μπορέσει κάποιος να τα αντιμετωπίσει. Αυτό δεν μπορεί να γίνει στο σχολείο, διότι η ύλη ξεκινά τον Σεπτέμβριο και τελειώνει λίγο πριν από τις εξετάσεις. Για να μπορέσει ένας υποψήφιος να εξασκηθεί επαρκώς στα συνδυαστικά θέματα, πρέπει να έχει ξεκινήσει την προετοιμασία του πολύ πριν από την έναρξη του σχολικού έτους.

Διαφορετικές απαιτήσεις

Η αποτύπωση της κατάστασης καταδεικνύει και τον ρόλο που έρχονται να καλύψουν τα φροντιστήρια των εισαγωγικών εξετάσεων. Τα περισσότερα παιδιά ξεκινούν το αργότερο ένα χρόνο πριν από τις εξετάσεις την προετοιμασία τους, ξοδεύοντας μέρος του προηγούμενου από τις εξετάσεις καλοκαιριού στην προετοιμασία τους, που συνεχίζεται τον χειμώνα, με αποτέλεσμα τον Φεβρουάριο να ολοκληρώνεται η ύλη και να υπάρχει χρόνος για τα συνδυαστικά θέματα. Πολλοί υποψήφιοι ξεκινούν την προετοιμασία τους με ύλη της Γ΄ Λυκείου κατά τη διάρκεια φοίτησης στη Β΄ Λυκείου. Τα φροντιστήρια δεν δημιουργούνται, λοιπόν, από την ανεπάρκεια του σχολείου, αλλά από τις διαφορετικές απαιτήσεις των εισαγωγικών εξετάσεων σε σχέση με τη λογική του σχολείου. Υπολογίζεται ότι ένα πακέτο μαθημάτων σε οργανωμένο φροντιστήριο για την προετοιμασία του παιδιού στη Γ΄ Λυκείου φθάνει έως και τα 400 ευρώ τον μήνα. Την ίδια στιγμή δεν μπορεί να υπάρξει υπολογισμός για το ωριαίο κόστος ενός ιδιαίτερου μαθήματος, καθώς αυτό εξαρτάται από τον εκπαιδευτικό, την περιοχή, και εάν το ιδιαίτερο είναι σε ένα μαθητή ή σε ολιγομελή ομάδα μαθητών. Πάντως, σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα του ΚΑΝΕΠ της ΓΣΕΕ, οι γονείς ξοδεύουν σε φροντιστήρια εκπαίδευσης και ιδιαίτερα μαθήματα εκατομμύρια: το συνολικό ποσό φτάνει τα 753.633.197 εκατ. ευρώ.

Σημαντικό κενό

Την ίδια στιγμή, ωστόσο, στο σχολείο ο επαγγελματικός προσανατολισμός δεν λειτουργεί, ενώ οι φετινοί υποψήφιοι θα κληθούν να επιλέξουν ανάμεσα σε νέα τμήματα, όπως αυτά του νέου Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής. Σήμερα σε κάθε Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης λειτουργούν κέντρα επαγγελματικού προσανατολισμού, με προσωπικό δύο άτομα. Ωστόσο, τα κέντρα υπολειτουργούν, ενώ και η νέα δομή που προωθείται προς ψήφιση με σχετικό νομοσχέδιο, τα Κέντρα Εκπαιδευτικής και Συμβουλευτικής Υποστήριξης (ΚΕΣΥ), δύσκολα θα λειτουργήσουν επαρκώς. Και αυτό διότι μπορεί να δηλώνεται από την ηγεσία του υπουργείου Παιδείας ότι οι αλλαγές γίνονται στα πλαίσιο μιας μεταρρυθμιστικής στόχευσης, ωστόσο το βασικό κίνητρο είναι η εξοικονόμηση πόρων και προσωπικού.

Το κενό της δημόσιας εκπαίδευσης καλύπτουν ιδιωτικοί φορείς-εταιρείες επαγγελματικού προσανατολισμού, φροντιστήρια ακόμη και καθηγητές που παρέχουν συμβουλευτική σε μαθητές και γονείς, ενώ συμπληρώνουν και το μηχανογραφικό δελτίο. Χαρακτηριστικά, το κόστος για τεστ επαγγελματικού προσανατολισμού που γίνεται στην Α΄ ή τη Β΄ Λυκείου με ανάλυση από ψυχολόγο κυμαίνεται από 100 έως 150 ευρώ, ενώ η συμπλήρωση του μηχανογραφικού δελτίου στη Γ΄ Λυκείου κοστίζει περί τα 120 ευρώ.

Αμοιρα ευθυνών δεν είναι τα ΜΜΕ, τα οποία, διαβλέποντας το μεγάλο ενδιαφέρον των ελληνικών οικογενειών, τροφοδοτούν τους υποψηφίους και τους γονείς τους με ειδήσεις, στις οποίες προσδίδουν υπερβολική βαρύτητα σε σχέση με την πραγματική.