Πτυχές της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα το 2018

Σύμφωνα με το ενημερωτικό του αιρετού στο  ΚΥΣΔΕ  Νεκτάριου Κορδή εκλεγμένου  με το ψηφοδέλτιο  των Συνεργαζόμενων Εκπαιδευτικών Κινήσεων, με αφορμή το επερχόμενο 12ο εκπαιδευτικό συνέδριο της ΟΛΜΕ και σε συνέχεια των παλαιότερων ενημερωτικών  για τις επιπτώσεις της κρίσης στην εκπαίδευση, ενημερώνει με βάση κάποια  νεώτερα στοιχεία:

Ένα πρώτο μεγάλο πρόβλημα που σχετίζεται και με την οικονομική κρίση είναι η σοβαρή μείωση του αριθμού των γεννήσεων. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ από 106.428 γεννήσεις το 2011, το 2016 είχαμε μια μείωση κατά 12,7% φτάνοντας στις 92.898. O δείκτης γήρανσης του πληθυσμού από 132,9 το 2011 παρουσίασε μια αύξηση 10,4% για να φτάσει το 2016 στο 148,3%. Ο δείκτης γήρανσης είναι η αναλογία γεροντικού πληθυσμού (ηλικίας 65 ετών και άνω) προς τον ηλικιακά νεότερο (0-14 ετών). Είναι  χαρακτηριστικό ότι η υπογεννητικότητα που ακολούθησε μετά το ξέσπασμα της κρίσης και συνεπώς η μείωση του μαθητικού πληθυσμού, είναι ήδη ορατή στην προσχολική εκπαίδευση, περνά σταδιακά και στην πρωτοβάθμια και μέσα στα δύο επόμενα χρόνια θα έρθει και στη Δευτεροβάθμια! Το σχολικό έτος 2010/11 οι εγγεγραμμένοι μαθητές στα Γυμνάσια ήταν 332.005 και στα Λύκεια 247.209. Το έτος 2017 ο αντίστοιχος αριθμός για τα Γυμνάσια ήταν 310.734 (μείωση 6,51%) και για τα Λύκεια 221.356 (μείωση 10,45%).

Ο συνολικός αριθμός των μαθητών της Δευτεροβάθμιας είναι 623.265 επί συνόλου 1.365.116 σε όλη την εκπαίδευση. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2008 είχαμε 691.760 μαθητές. Συνεπώς υπάρχει μια συνολική μείωση του αριθμού των μαθητών κατά 68.495 ήτοι ποσοστό μείωσης  κατά 9,90%! Η μείωση αυτή οφείλεται κυρίως στην αποχώρηση οικονομικών μεταναστών αλλά και ελλήνων με τις οικογένειές τους από τη χώρα, την υπογεννητικότητα αλλά και στη μη συνέχιση της φοίτησης των μαθητών στα ΓΕΛ και στα ΕΠΑΛ μετά το Γυμνάσιο.

Σύμφωνα με την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την εκπαίδευση στην Ελλάδα (2017), εντός των επόμενων 10 ετών ο αριθμός των παιδιών ηλικίας 5 ετών (ηλικία έναρξης της υποχρεωτικής σχολικής φοίτησης) αναμένεται να μειωθεί κατά 27%! Κατά την ίδια περίοδο το ποσοστό των μαθητών ηλικίας 7-14 ετών θα μειωθεί κατά ποσοστό άνω του 17%! Στην ηλικιακή ομάδα 15-19 ετών και σε ορίζοντα 20 ετών προβλέπεται μια μείωση κατά 23% σε σύγκριση με το 2017.

Το σχολικό έτος 2008/9 είχαμε συνολικά 185.917 εκπαιδευτικούς  και το 2017 έχουμε 142.088 Έχουμε συνεπώς μια συνολική μείωση των εκπαιδευτικών από το 2008 κατά 43.829 που αντιστοιχεί σε ποσοστό μείωσης 23,6%!

Ο συνολικός αριθμός των υπηρετούντων εκπαιδευτικών στη Δευτεροβάθμια το 2017 ήταν  66.283. Το σχολικό έτος 2008-2009 είχαμε συνολικά 103.247 εκπαιδευτικούς στη Δευτεροβάθμια. Έχουμε συνεπώς μια μείωση των εκπαιδευτικών στη Δευτεροβάθμια από το

2008 έως το 2017  κατά 36.964  που αντιστοιχεί σε ποσοστό μείωσης 35,80%!

Το 50% των Εκπαιδευτικών της δευτεροβάθμιας κατανέμεται μεταξύ 3 βασικών ειδικοτήτων: 16.979 Φιλόλογοι (25,6% των υπηρετούντων), 7.437 Μαθηματικοί (11,2% των υπηρετούντων , 8.295 Καθηγητές Φυσικών Επιστημών (12,5% των υπηρετούντων).

Οι σχολικές μονάδες με βάση τα στοιχεία του myschool το 2014 ήταν συνολικά  3455 με 1877 Γυμνάσια (198 εκ των οποίων με Λυκειακές Τάξεις), 1060 ΓΕΛ, 508 μονάδες Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και 10 εκκλησιαστικά σχολεία. Το 2017 ο συνολικός αριθμός των σχολικών μονάδων σε όλη την εκπαίδευση είναι 13.071 με 1.365.116 μαθητές και 142.088 εκπαιδευτικούς. Στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση οι σχολικές μονάδες ανέρχονται σε 3463 με 623.265 μαθητές και 66.283 εκπαιδευτικούς. Από αυτές 1793 είναι Γυμνάσια με 310.734 μαθητές και 32.807 εκπαιδευτικούς, 1066 ΓΕΛ με 221.356 μαθητές και 20.253 εκπαιδευτικούς, 516 ΕΠΑΛ/ΕΚ με 87.998 μαθητές και 11.361 εκπαιδευτικούς, 88 ΕΕΕΚ με 3.177 μαθητές και 1805 εκπαιδευτικούς και 10 σχολεία εκκλησιαστικής Εκπαίδευσης με 730 μαθητές και 165 εκπαιδευτικούς.

Η κατανομή των σχολικών μονάδων σε όλη την επικράτεια είναι η ακόλουθη:

Το 6% των σχολείων είναι δυσπρόσιτα εκ των οποίων το 55% βρίσκεται στα νησιά. Η νησιωτικότητα και η γεωμορφολογία της χώρας επηρεάζει σημαντικά τη γεωγραφική διασπορά των σχολικών μονάδων και την ευκολία πρόσβασης σε αυτές. Χαρακτηριστικά το Νότιο Αιγαίο έχει 50 δυσπρόσιτες σχολικές μονάδες, το Βόρειο Αιγαίο 24 και η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη 23 Το 6% των σχολείων της Β/θμιας βρίσκεται σε Δήμους με πληθυσμό λιγότερο από 3000 κατοίκους ενώ το 39% βρίσκεται σε Δήμους με πληθυσμό μέχρι 10000 κατοίκους. Στην Περιφέρεια Αν. Μακεδονίας & Θράκης εργάζονται 3652 εκπαιδευτικοί, στην Αττική 19541 εκπαιδευτικοί (29,5% των υπηρετούντων), στο Βόρειο Αιγαίο 1618, στη Δυτική Ελλάδα 4561 (6,9% των υπηρετούντων), στη Δυτική Μακεδονία 2168, στην Ήπειρο 2393, στη Θεσσαλία 5110 (7,7% των υπηρετούντων), στα Ιόνια Νησιά 1580, στην Κεντρική Μακεδονία 11736 (17,7% των υπηρετούντων), στην Κρήτη 4485(6,8% των υπηρετούντων), στο Νότιο Αιγαίο 2463, στην Πελοπόννησο 3409 και τέλος στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας 3284 εκπαιδευτικοί.

Η περιφέρεια Αττικής συγκεντρώνει το 31,6% του σχολικού πληθυσμού των γυμνασίων και το 35,% των Λυκείων της χώρας και το 26,1% των ΕΠΑΛ

Οι ελαστικές μορφές εργασίας αυξάνονται συνεχώς στη Δημόσια εκπαίδευση! Το σχολικό έτος 2011/12 το ποσοστό των αναπληρωτών επί των μονίμων εκπαιδευτικών ήταν 8% για να φτάσουμε σήμερα σχεδόν στο 11%! Οι προσλήψεις αναπληρωτών στη Β/θμια μέχρι σήμερα είναι 7579. Οι προσλήψεις αναπληρωτών το 2014-15 ήταν 5164 εκπαιδευτικοί, το 2015-16 ήταν 6162, το 2016-17 ήταν 6076.  Έχουμε συνεπώς μια αύξηση των προσλήψεων σε σχέση με την προηγούμενη σχολική χρονιά κατά 1503 εκπαιδευτικούς (ποσοστό αύξησης 24,7%). Μάλιστα σε σχέση με τη σχ. χρονιά 2014/15 η αύξηση  προσλήψεων ανέρχεται σε 2415 εκπαιδευτικούς δηλαδή σε ποσοστό 46,7%! Μεταξύ των αναπληρωτών το 18,5% αυτών υπηρετεί στην Αττική, το 12,9% στην Κεντρική Μακεδονία, το 12,3% στην Κρήτη, το 10,6% στο Νότιο Αιγαίο και τέλος το 7,7% στην Αν. Μακεδονία & Θράκη.

Παράλληλα αυξάνεται και το πλήθος των σχολικών μονάδων που διδάσκει πλέον ο εκπαιδευτικός! Το 18% διδάσκει σε 2 σχολικές μονάδες και το  5% σε 3 και πάνω σχολικές μονάδες! Είναι προφανές ότι οι συνθήκες εργασίας των εκπαιδευτικών αποτελούν και συνθήκες μάθησης των μαθητών μας! Ο εκπαιδευτικός-λάστιχο για παράδειγμα που μετακινείται σε 3 ή και περισσότερα σχολεία πέρα από τη φυσική του επιβάρυνση, αδυνατεί να αναπτύξει ουσιαστική παιδαγωγική σχέση με τους μαθητές του!

Σχετικά με τις παραιτήσεις εκπαιδευτικών την 8ετία 2010-2017 είχαμε συνολικά 19522 αποχωρήσεις από τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Η πλειονότητα των αποχωρούντων εκπαιδευτικών είναι Φιλόλογοι ΠΕ02 (5089 26,1% επί των συνολικών αποχωρήσεων).

Ακολουθούν οι Μαθηματικοί ΠΕ03 (3164 16,2%), οι Φυσικοί ΠΕ04.01  (1961 10,1%), οι Φυσικής Αγωγής ΠΕ11 (1143 5,9%) και τέλος οι Αγγλικής Φιλολογίας ( 1136 5,8% επί των συνολικών αποχωρήσεων). Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2015 αποχώρησαν 1667 λιγότεροι εκπαιδευτικοί συγκριτικά με το 2011 (μείωση αποχωρήσεων κατά 47,6%), το 2016 αποχώρησαν 2526 λιγότεροι εκπαιδευτικοί συγκριτικά με το 2011 (μείωση αποχωρήσεων  κατά 72,1%) και το 2017 2994 λιγότεροι εκπαιδευτικοί από το 2011 (μείωση αποχωρήσεων κατά 85,5%)! Αν στις 19.522 αποχωρήσεις αυτές, προσθέσουμε και τις 12895 αποχωρήσεις εκπαιδευτικών από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, τότε οι συνολικές αποχωρήσεις των εκπαιδευτικών από όλη την εκπαίδευση ανέρχονται σε 32.417! Με την τάση που έχει ο αριθμός των συνολικών παραιτήσεων, αρκετοί εκπαιδευτικοί σε λίγα χρόνια θα έχουν σχεδόν 50 χρόνια διαφορά ηλικίας με τους μαθητές τους! Μέσα στα πλαίσια αυτά θα πρέπει να αναγνωριστεί η ιδιαιτερότητα του επαγγέλματος και να μειωθούν τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης. Το αίτημα για πλήρη σύνταξη με 30 χρόνια εργασίας, ώστε να ανανεωθεί το έμψυχο δυναμικό της εκπαίδευσης, να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας και να αμβλυνθεί το οξύ πρόβλημα της ανεργίας των νέων εκπαιδευτικών, παραμένει πάντα στην πρώτη γραμμή! Πιο αναλυτικά οι αποχωρήσεις και τα αντίστοιχα συνολικά ποσοστά:

Είναι χαρακτηριστικό ότι από το 2007 οι μόνιμοι διορισμοί στην εκπαίδευση είναι 14.347 όταν μόνο  οι αποχωρήσεις από το 2010 είναι 19522! Τη φετινή σχολική χρονιά μάλιστα εργάζονται σε όλη την εκπαίδευση πάνω από 23000 αναπληρωτές!

ΜΟΝΙΜΟΙ ΔΙΟΡΙΣΜΟΙ Δ.Ε. (2007-2017)

Με βάση τα στοιχεία της eurostat η προσδοκώμενη διάρκεια σπουδών στην Ελλάδα το 2008 ήταν τα 17,3 έτη (όσο και ο Μ.Ο της Ε.Ε.) και το 2012 έφτασε τα 18,3 έτη (με το Μ.Ο της Ε.Ε.στα 17,6 έτη). Η προσδοκώμενη διάρκεια σπουδών αντιστοιχεί στα προσδοκώμενα έτη εκπαίδευσης κατά τη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου και υπολογίζεται αθροίζοντας τα ποσοστά εγγραφών για κάθε έτος ηλικίας από την ηλικία των 5 ετών και άνω. Η Φινλανδία είχε το 2012 την υψηλότερη τιμή με

20,5 έτη και ακολουθούσε η Σουηδία με 19,9 έτη ενώ η Κύπρος με 14,9 έτη έχει τη χαμηλότερη.

Ένα πολύ σημαντικό και θετικό στοιχείο για το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι το ποσοστό της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου. Το 2008 το ποσοστό ήταν 14,4% και το 2017 μειώθηκε στο 6,2%. Το ποσοστό αυτό κατανέμεται στο 7,1% για τα αγόρια και 5,3% για τα κορίτσια (ΕΛΣΤΑΤ). Ο Μ.Ο της μαθητικής διαρροής  για την Ε.Ε. των 28 είναι στο 10,6%! Οι γηγενείς που εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαίδευση στην Ελλάδα το 2016 ήταν 5,5% (9,8% Μ.Ο της Ε.Ε.) και οι γεννημένοι στο εξωτερικό στο 18,1% (19,7% Μ.Ο της Ε.Ε.). Τα ποσοστά μαθητικής διαρροής διαφέρουν ανάλογα με τον τύπο του σχολείου και την περιοχή. Μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού μεταναστών μαθητών εισέρχεται στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση (ΕΕΚ), που αποτελεί τον τομέα που χαρακτηρίζεται από το υψηλότερο ποσοστό σχολικής διαρροής (11%), σύμφωνα με στοιχεία που συγκέντρωσε το παρατηρητήριο μαθητικής διαρροής του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ). Η περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, μια περιφέρεια με σημαντικούς πληθυσμούς μειονοτήτων και μεταναστών, καταγράφει τα υψηλότερα ποσοστά μαθητικής διαρροής στη χώρα.(Ευρωπαϊκή Επιτροπή 2014). Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Παιδείας, το 2017 υπάρχουν περισσότερα από 20.000 παιδιά προσφύγων στην Ελλάδα, εκ των οποίων το 48% είναι σε ηλικία εκπαίδευσης (4-15 ετών) και το 12% σε προσχολική ηλικία.

Την τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα το 2017 ολοκληρώνει το 43,4% των νέων ηλικίας 30-34 ετών (μόλις 26,3% το 2007). Το ποσοστό αυτό κατανέμεται στο 36,2% για τα αγόρια και 48,8% για τα κορίτσια (ΕΛΣΤΑΤ). Ο αντίστοιχος Μ.Ο. στην Ε.Ε είναι 39,7%.

Τα επίπεδα απασχόλησης των νέων αποφοίτων (20-34 ετών) έχουν αυξηθεί στο 49,2%, αλλά εξακολουθούν να είναι πολύ χαμηλά συγκριτικά με τον Μ.Ο. της Ε.Ε. που είναι στο78,3%! Είναι χαρακτηριστικό ότι το ποσοστό των νέων (ηλικίας 15-29 ετών) εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης ή κατάρτισης, ανήλθε σε 22,2 % το 2017, με το Μ.Ο. της Ε.Ε να είναι στο 14,2% Το ποσοστό αυτό ήταν το δεύτερο υψηλότερο μετά τη Βουλγαρία. Παράλληλα μεγάλο ποσοστό (40,2%) των αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ηλικίας 25-34 ετών απασχολούνται σε θέσεις εργασίας με κατώτερες απαιτήσεις από το επίπεδο εκπαίδευσης που έχουν ολοκληρώσει (CEDEFOP 2017). Στη δια βίου μάθηση συμμετέχει το 4,5% των ενηλίκων (25-64 ετών) με τον Μ.Ο της Ε.Ε. να είναι στο 10,9%

Σε σχέση με την ηλικιακή επιβάρυνση των εκπαιδευτικών στην Ελλάδα της κρίσης, είναι χαρακτηριστικό ότι η έκθεση της Ευρ. Επιτροπής αναφέρει ότι το 49% των εκπαιδευτικών στην Α/θμια είναι άνω των 50 ετών, ενώ λιγότεροι από 1% είναι κάτω των 30 ετών. Για τη Β/θμια το 39% των εκπαιδευτικών έχουν ηλικία από 40-49 ετών. Το 2014 ο Μ.Ο των υπηρετούντων στα Γυμνάσια ήταν τα 46,3 έτη, στα Γενικά Λύκεια τα 47,5 έτη και στα ΕΠΑΛ τα 45,7 έτη (ΚΑΝΕΠ 2017). Σας υπενθυμίζω ότι η μέση τιμή της ηλικίας όλων των μονίμων εκπαιδευτικών στη Δ.Ε. είναι τα 49,2 έτη και η αντίστοιχη τιμή όλων των υπηρετούντων (και των αναπληρωτών) τα 48 έτη!

Λόγω των δυσμενών οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών και της έλλειψης ευκαιριών, η Ελλάδα αντιμετωπίζει σοβαρή εκροή ατόμων με υψηλού επιπέδου δεξιότητες. Το 2015 έφυγαν από την Ελλάδα 109.351 άτομα, σχεδόν τα διπλάσια από εκείνα που εισήλθαν, συνεχίζοντας με τον τρόπο αυτό την τάση καθαρής εξερχόμενης μετανάστευσης λόγω της οικονομικής κρίσης.

Οι θέσεις μας για όλες τις πρόσφατες εξελίξεις και τις επερχόμενες Γενικές Συνελεύσεις του κλάδου: http://tinyurl.com/y7cc7b8a

Οι θέσεις μας για το νομοσχέδιο για τις δομές της εκπαίδευσης:

http://tinyurl.com/yabzaous

Συναδέλφισσες, συνάδελφοι

Από τα στοιχεία αυτά φαίνεται ότι  η οικονομική κρίση και οι περιοριστικές πολιτικές λιτότητας έχουν επιβαρύνει συνολικά το δημόσιο σχολείο και τον εκπαιδευτικό ειδικότερα. Η έλλειψη διορισμών τα τελευταία χρόνια, οι αποχωρήσεις 19.500 περίπου εκπαιδευτικών, η αύξηση των ελαστικών μορφών εργασίας και οι σοβαρές μισθολογικές μας απώλειες αποτελούν κάποιες μόνο πτυχές του προβλήματος που επιβαρύνουν συνολικά τους δείκτες της εκπαίδευσης και φυσικά τα εργασιακά δικαιώματα των εκπαιδευτικών. Zήτημα άμεσης προτεραιότητας συνεπώς, είναι οι αγωνιστικές διεκδικήσεις με βάση τις ψηφισμένες θέσεις και αποφάσεις του κλάδου, μέσα από ένα διαφορετικό συνδικαλιστικό κίνημα που θα συσπειρώνει τους συναδέλφους πάνω στα μεγάλα πραγματικά προβλήματα του κλάδου και του δημόσιου σχολείου και, με μικρούς και μεγάλους ενωτικούς αγώνες, μακριά από στείρες παραταξιακές αντιπαραθέσεις, θα ανοίγει δρόμους για τη ζωή που μας αξίζει, για το σχολείο των αναγκών και των οραμάτων μας, που θα χωρά όλα τα παιδιά, όλους τους εκπαιδευτικούς, όλη τη γνώση!