Για οφειλές φυσικών ή νομικών προσώπων που ξεκινούν από 500.000, αλλά φθάνουν ακόμη και πάνω από 2 εκατ. ευρώ, ξεκινούν οι πρώτοι ηλεκτρονικοί , που κάνουν πρεμιέρα στις 29 Νοεμβρίου.

Μεζονέτες, πολυώροφα κτίρια, η ψιλή κυριότητα διατηρητέου κτιρίου, οικόπεδα, εμπορικές εγκαταστάσεις, αλλά και χώροι στάθμευσης, είναι μεταξύ αυτών που θα εκπλειστηριαστούν στα τέλη Νοεμβρίου, οπότε και ανοίγει η αυλαία της ηλεκτρονικής διαδικασίας.

Το ύψος των οφειλών, που διεκδικούν οι τράπεζες από τους συγκεκριμένους πλειστηριασμούς, ανέρχεται σε δεκάδες εκατομμύρια και αφορούν σε δάνεια που δόθηκαν το 2005 ή λίγο μεταγενέστερα και πάντως πριν από το ξέσπασμα της κρίσης, όταν οι τραπεζικές δανειοδοτήσεις έρεαν άφθονες.

Χαρακτηριστική η περίπτωση ακινήτου του οποίου εκπλειστηριάζεται η ψιλή κυριότητα, για χρέη φυσικού προσώπου που φέρουν προσημειώσεις πάνω από 1,5 εκατ. ευρώ από δύο συστημικές τράπεζες. Το ποσό για το οποίο επισπεύδεται ο πλειστηριασμός αναφέρεται στα 100.000 ευρώ, αλλά όπως εξηγούν συμβολαιογράφοι που εκτελούν πλειστηριασμούς, το ποσό της κατάσχεσης που αναφέρεται στο αρχείο του πλειστηριασμού είναι συνήθως ενδεικτικό και υποπολλαπλάσιο της συνολικής οφειλής του δανειολήπτη.

Οι τράπεζες επιλέγουν να εγγράψουν χαμηλότερο ποσό κατάσχεσης, καθώς το έξοδο της κατάσχεσης και το οποίο ανέρχεται στο 0,55% του ποσού (πλέον ΦΠΑ) επιβαρύνει τον οφειλέτη. Έτσι, η συνήθης πρακτική είναι το ποσό της κατάσχεσης για το οποίο η τράπεζα εκκινεί τη διαδικασία να είναι πολύ κατώτερο της πραγματικής οφειλής.

Μεταξύ των πλειστηριασμών που θα πραγματοποιηθούν πρώτοι είναι μεγάλο ακίνητο, που περιλαμβάνει υπόγειο, ισόγειο και πρώτο όροφο (ο δεύτερος όροφος είναι ημιτελής), επιφάνειας 300 τ.μ., που έχει τιμή πρώτης εκκίνησης 900.000 ευρώ. Υπέρ του οφειλέτη έχουν εγγραφεί δύο προσημειώσεις ύψους 590.000 ευρώ. Παρόμοια είναι η περίπτωση δανειολήπτη του οποίου εκπλειστηριάζεται η πρώτη κατοικία τους επόμενους μήνες.

Η έκτασή της φθάνει τα 650 τ.μ. και το οικόπεδο στο οποίο βρίσκεται αριθμεί 15 στρέμματα, ενώ τα δάνεια του οφειλέτη από πάσης λογής δραστηριότητες προσεγγίζουν τα 6,5 εκατ. ευρώ! Στον κατάλογο των πλειστηριασμών έχουν εγγραφεί διαμερίσματα ή και μικρότερα ακίνητα π.χ. 60 τ.μ., που, όπως εξηγούν οι συμβολαιογράφοι που εκτελούν τον πλειστηριασμό, λειτουργούν είτε ως γραφεία και είναι αποτέλεσμα της εμπορικής δραστηριότητας των οφειλετών (π.χ. κατασκευαστές) είτε είναι εγκαταλελειμμένα και δεν αποτελούν πρώτη κατοικία.

Σημαντικός είναι τέλος και ο αριθμός των εμπορικών κτιρίων που βγαίνουν πρώτα στο σφυρί και τα οποία ανήκουν κυρίως σε εταιρείες που έχουν πτωχεύσει και βρίσκονται σε καθεστώς εκκαθάρισης, αλλά και οικόπεδα που ανήκουν σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα με κτίσματα ή χωρίς.

Η δέσμευση που έχει αναληφθεί από το τραπεζικό σύστημα, ότι δηλαδή δεν θα βρεθούμε αντιμέτωποι με πλειστηριασμούς κατοικιών ευπαθών ομάδων ή οικογενειών χωρίς άλλα περιουσιακά στοιχεία, είναι ειλικρινής, αλλά όπως εξηγούν τραπεζικές πηγές, αστοχίες δεν μπορεί να αποκλειστούν.

Αυτό γιατί η συντριπτική πλειονότητα των δανειοληπτών, από τους οποίους ζητήθηκε η επικαιροποίηση των στοιχείων για την ακίνητη περιουσία τους με βάση τις δηλώσεις Ε9, αδιαφόρησε στην πρόσκληση που απηύθυναν οι τράπεζες μέσω του Κώδικα Δεοντολογίας της ΤτΕ και μόλις το 2% ανταποκρίθηκε παρέχοντας στοιχεία. Σε κάθε περίπτωση, όλα τα ακίνητα που βγαίνουν στον πλειστηριασμό έχουν προηγουμένως αποτιμηθεί με βάση τις εμπορικές αξίες που έγιναν από εκτιμητές ακινήτων και στην πλειονότητα αυτών έχει υπάρξει επί τόπου πραγματογνωμοσύνη, από την οποία μπορεί να διαπιστωθεί τόσο εάν κατοικούν οικογένειες, όπως επίσης και οι συνθήκες στις οποίες κατοικούν.

Οι πιέσεις των θεσμών και ο κίνδυνος αύξησης των προβλέψεων

Μία εβδομάδα πριν από την έναρξη της ηλεκτρονικής διαδικασίας, και συγκεκριμένα την Πέμπτη 23 Νοεμβρίου, οι συμβολαιογράφοι καλούνται σε έκτακτη γενική συνέλευση με θέμα την άρση της αποχής από τους πλειστηριασμούς που προκήρυξαν στις 4 Νοεμβρίου. Οι δεσμεύσεις που δόθηκαν από κυβερνητικής πλευράς για την προστασία των συμβολαιογράφων κατά την άσκηση των καθηκόντων τους δεν ήταν παρά αποτέλεσμα της πίεσης που άσκησαν οι θεσμοί και του μηνύματος που εξέπεμψαν για την τήρηση της ημερομηνίας έναρξης των πλειστηριασμών στις 29 Νοεμβρίου.

Η πραγματοποίηση πλειστηριασμών, χωρίς όρους και προϋποθέσεις, συνδέθηκε με την πλήρη μετάβαση στο ηλεκτρονικό σύστημα και αποτελεί ξεκάθαρα το «κόκκινο πανί» της αξιολόγησης. Οι θεσμοί έχουν αναδείξει την αναγκαιότητά τους ως προαπαιτούμενο τόσο για το κλείσιμο της τρίτης αξιολόγησης όσο και για την αντιμετώπιση του προβλήματος των κόκκινων δανείων που έχουν οι τράπεζες, το ύψος των οποίων φθάνει τα 105 δισ. ευρώ.

Η σύνδεσή τους με την αποφυγή μιας τέταρτης ανακεφαλαιοποίησης του τραπεζικού συστήματος δεν είναι πρόσχημα, αφού το «πάγωμα» των πλειστηριασμών υποχρεώνει ουσιαστικά σε αύξηση των προβλέψεων που έχουν σχηματίσει οι τράπεζες και η οποία ανέρχεται στο 49% του συνόλου των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων. Με δεδομένο ότι το υπόλοιπο περίπου 51% καλύπτεται από εμπράγματες εξασφαλίσεις, δηλαδή από τα ακίνητα που φέρουν ως εγγύηση, τυχόν αδυναμία αυτών των εγγυήσεων να ρευστοποιηθούν εξαιτίας της απαγόρευσης των πλειστηριασμών μηδενίζει ουσιαστικά την αξία των εξασφαλίσεων και οδηγεί μαθηματικά τις τράπεζες σε ανάγκη νέων κεφαλαίων.

Ο κίνδυνος από την υποτίμηση αυτών των αξιών επισημάνθηκε από την ΕΚΤ στον διοικητή της ΤτΕ Γιάννη Στουρνάρα, αλλά και στον πρόεδρο της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών Νίκο Καραμούζη και υπήρξε και η αιτία για την παροχή διευκρινίσεων σε σχέση με το όριο των 300.000 ευρώ που έχει συνομολογηθεί ατύπως μεταξύ της κυβέρνησης και των τραπεζών σε ό,τι αφορά την αξία των ακινήτων που θα βγουν για πλειστηριασμό το προσεχές διάστημα. Όλες οι πλευρές υποχρεώθηκαν να παραδεχθούν ότι πρόκειται για ένα αρχικό κατώφλι προστασίας, που θα ισχύσει το πολύ έως και τους πρώτους μήνες του 2018 και αφού εξαντληθεί το στοκ των μεγαλύτερων ακινήτων που έχουν εγγραφεί για ρευστοποίηση.

Ο στόχος που έχουν εγγράψει οι τράπεζες ως έσοδο από τις ρευστοποιήσεις έως και το 2019 ανέρχεται σε 11 δισ. ευρώ, αλλά η όλη καθυστέρηση καθιστά τον στόχο ανέφικτο. Το σύστημα πάντως αναμένεται να δοκιμαστεί μετά το πρώτο τρίμηνο του 2018, οπότε και οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί θα είναι σε πλήρη λειτουργία, δηλαδή θα μπορούν να πραγματοποιούνται τρεις φορές την εβδομάδα και σε δύο βάρδιες. Πρόκειται για ένα σύστημα που οδηγεί ουσιαστικά σε καθημερινούς πλειστηριασμούς, αντί της μιας φοράς την εβδομάδα που ίσχυε με βάση το παραδοσιακό μοντέλο των φυσικών πλειστηριασμών. Ο κίνδυνος για περαιτέρω πτώση των τιμών στα ακίνητα ελλοχεύει πάντως και στόχος είναι κάτι τέτοιο να αποφευχθεί.